منابع فقه شیعه جلد 25-30 صفحه 115

باب 23 ثبوت حقّ علیه منکر و میّت

اشاره

157- 45403- (1) عبدالرحمن بن ابی عبداللّه گوید: «به شیخ علیه السلام [منظور امام علیه السلام است] گفتم دربارۀ مردی که ادّعا دارد که از مردی حقّی را طلب دارد و بیّنه‌ای برای خود ندارد، به من خبر دهید.

حضرت فرمود: مدّعیٰ‌علیه سوگند بخورد. اگر سوگند خورد، مدّعی حقی ندارد. ولی اگر سوگند نخورد، بر او حقّ ثابت است و اگر کسی که از او حقّ طلب می‌شود مرده و بیّنه بر او اقامه شده است، مدّعی باید به خدایی که جز او خدایی نیست، سوگند یاد کند که فلانی مرده در حالی که حقّ من بر او ثابت است، اگر سوگند خورد [حقّش ثابت می‌شود]. وگرنه حقّی برای او نیست؛ چون ما نمی‌دانیم، شاید حقّ او را با بیّنه‌ای داده که ما جای بیّنه را نمی‌دانیم یا بدون بیّنه پیش از مرگ داده و به همین جهت مدّعی باید علاوه بر بیّنه، سوگند هم بخورد. پس اگر ادّعا کند و بیّنه‌ای نداشته باشد، حقّی برای او نیست؛ چون مدّعیٰ‌علیه زنده نیست و اگر زنده بود، ملزم به سوگند می‌شد یا ملزم به‌حق یا این که سوگند را به مدّعی برمی‌گرداند، به همین جهت حقّ مدّعی ثابت نمی‌شود.»

ارجاعات

گذشت

در روایت دوم از باب سیزدهم از ابواب رهن، فرمودۀ امام معصوم علیه السلام که: «هر زمان که به چیزی که نزد اوست اقرار کند، بدان اخذ می‌گردد و از او مطالبۀ بیّنه بر دعوی‌اش می‌شود و پس از سوگند، حقّ او به طور کامل داده می‌شود و هر زمان که بیّنه نیاورد و وارثان انکار کنند، برای مدّعیٰ، علیه وارثان سوگند به علم آنان است، مبنی بر این که آنان باید به خدا سوگند بخورند که نمی‌دانند که وی بر مردۀ آنان حقّی داشته است.»

و در روایت چهارم از باب هجدهم، فرمودۀ امام معصوم علیه السلام که: «سوگند بر مدّعیٰ‌علیه است. پس اگر از خوردن سوگند خودداری کند، حقّ بر او ثابت می‌گردد.»