منابع فقه شیعه جلد 25-30 صفحه 190

325- 45571- (11) اگر برای مرد نوشته‌ای آوردند که خطش و نشانه‌اش در آن بود ولی شهادت را به یاد نیاورد، شهادت ندهد؛ چون خط شبیه می‌شود مگر این که صاحب نوشته ثقه باشد و همراهش شاهد ثقۀ دیگری باشد که در این صورت شهادت بدهد.

326- 45572- (12) زید زرّاد گوید: «شنیدم از امام صادق علیه السلام که می‌فرمود: بر چیزی که نمی‌دانی، شهادت مده و شهادت مده جز به آنچه می‌دانی و به یاد می‌آوری. پرسیدم: اگر خطّ و خاتم و نقش آن را بشناسم ولی چیزی به خاطرم نیاید، شهادت بدهم؟ حضرت فرمود: نه؛ زیرا گاهی خط و خاتم ساختگی می‌شود. شهادت نده جز بر آن چیزی که می‌دانی و به یاد داری ...»

327- 45573- (13) عمر بن یزید گوید: «به امام صادق علیه السلام گفتم: مردی مرا بر شهادتی شاهد می‌گیرد و من خط و خاتمم را می‌شناسم ولی از آنچه مانده- نه کم و نه زیاد- چیزی به یاد نمی‌آورم. حضرت فرمود: اگر رفیقت ثقه (مورد اطمینان) است و همراه وی مرد ثقه‌ای است، برای او شهادت بده.»

شیخ طوسی قدس سره در کتاب استبصار گوید: «این خبر ضعیف و مخالف با اصول و قواعد است؛ چون ما بیان کردیم که ادای شهادت جز با علم جایز نیست.»

ارجاعات

گذشت:

در روایت چهارم از باب سی و هفتم از ابواب قضاء، فرمودۀ امام معصوم علیه السلام که: «خزیمةبن ثابت ایستاد و گفت: ای اعرابی، شهادت می‌دهم که تو با همین بهایی که حضرت رسول می‌گوید به رسول‌اللّه فروختی.

راوی گوید: اعرابی گفت: من این [اسب] را در حالی که هیچکس با ما نبود به او فروختم. رسول خدا صلی الله علیه و آله به خزیمه فرمود: چگونه این شهادت را دادی؟ او گفت: ای رسول خدا، پدر و مادرم به فدایت باد! تو از خدا و خبرهای آسمان‌ها به ما می‌گویی و ما تو را تصدیق می‌کنیم ولی دربارۀ بهای این اسب تو را تصدیق نکنیم! پس از آن رسول خدا صلی الله علیه و آله شهادت او را شهادت دو نفر قرار داد.»

و در روایت پنجم، مانند آن؛ آمده است: «اعرابی گفت: آیا شهادت می‌دهی با این که با ما نبودی؟

و پیامبر صلی الله علیه و آله به او فرمود: آیا تو نزد ما حاضر بودی؟ او به حضرت عرض کرد: نه، ای رسول خدا ولی من می‌دانم که تو خریداری کرده‌ای ...»