منابع فقه شیعه جلد 25-30 صفحه 74

برای جلسات و رفت و آمدت، افراد خوبی را انتخاب کن و بر پایۀ ظاهر، دادرسی و حکم نما و باطن و درون را به خدا واگذار. از خودت، «گمان می‌کنم، می‌پندارم و این‌گونه به نظرم می‌آید» را دور کن؛ زیرا در دین، اشکال نیست. ستیز و جدل با کم خرد و فهیم مکن. چون فهیم تو را از خیر خود محروم می‌سازد و بدی سفیه تو را اندوهگین. مجادله با صاحبان کتاب مکن؛ جز به آن‌گونه که بهتر است، با کتاب و سنّت.

خویش را به خنده عادت مده؛ چرا که خنده ابهت فرد را می‌برد و دشمنان را بر تعدّی و تجاوز گستاخ می‌سازد.

از پذیرفتن هدیه از دشمنان بپرهیز و نسبت به نزدیکان خویش هوشیار باش. هر کس به زن احمقی اعتماد کند و با وی مشورت نماید و از او بپذیرد، پشیمان می‌شود. از اشک مؤمن بترس؛ چرا که اشک مؤمن آن کس را که موجب آن شده، درهم می‌شکند و دریاهای آتش را از صاحبش خاموش می‌سازد. دشمنان را با لقب زشت لقب نده و سائل را رد مکن. جز فقیه را در مجلس قضاء منشان و دربارۀ فتوی مشورت مکن؛ چرا که مشورت در جنگ و مصلحت‌های دنیایی است و دین با رای و نظر نیست؛ دین تنها پیروی است. فریضه‌ها را ضایع مکن و بر نافله‌ها تکیه کن. با کسانی که به تو بدی می‌کنند، خوبی کن و از کسانی که به تو ستم می‌کنند، عفو نما و برای کسی که یاری‌ات می‌دهد، دعا کن و هر کس که تو را محروم ساخت به او عطا کن و در برابر کسی که به تو عطا می‌کند، تواضع نما و خدا را بر آنچه به تو داده است سپاس‌گزار، و او را بر نعمت‌های آزمایشی‌اش ستایش کن.

علم سه گونه است: آیۀ محکم، سنّتی که باید پیروی شود و فریضۀ عادله و مبنای همۀ اینها، امر ولایت ماست.»

30- 45277- (30) ابومالک گوید: «به امام علی بن الحسین علیهما السلام گفتم: همۀ شرایع دین را برایم بگویید. حضرت فرمود: فرمودۀ حق، حکم به عدل و وفای به عهد و پیمان.»

31- 45278- (31) امیرالمؤمنین علی علیه السلام، عبداللّه بن عباس را فرستاد تا قاضی بصره باشد.

32- 45279- (32) عالمان، حاکمان مردم هستند.

33- 45280- (33) امام صادق علیه السلام فرمود: «کسی که از خود به مردم انصاف دهد، می‌تواند قاضی دیگران قرار گیرد.»

ارجاعات

گذشت:

در روایات باب یکم از ابواب مقدّمات، چیزی که دلالت دارد بر عدم جواز دادرسی بدون علم و در باب سوم، باب چهارم، باب پنجم، باب ششم و باب هفتم روایاتی که دلالت دارد بر عدم جواز عمل به فتوای کسی که گفتار عترت طاهره را حجّت نمی‌داند و نیز مراجعه به قضاوت او جایز نیست و این که داوری جز بر پایۀ آنچه در قرآن و سنّت و از معصومان علیهم السلام آمده، جایز نیست.