منابع فقه شیعه جلد 31 صفحه 396

1052- 48292- (25) امیرالمؤمنین علی علیه السلام در شکستگی جائفه [که به درون راه یافته] به یک سوم دیه و در مأمومه [که به مغز سر رسیده] به یک سوم دیه و در مُنقّله [که استخوان را جابه‌جا می‌کند] به ده شتر حکم داد.

1053- 48293- (26) امام صادق علیه السلام فرمود: «امیرالمؤمنین علیه السلام در ناقله [شکستگی که استخوان‌ها را جابه‌جا می‌کند] به یک سوم دیۀ آن عضو حکم داد.»

1054- 48294- (27) امیرالمومنین علی علیه السلام در جابه‌جایی هر استخوانی در بدن- اگر جایی از بدن شکافته شود و استخوان بدون آن که بشکند و دو تا شود بیرون آید- مثل نصف دیۀ شکسته شدن آن حکم داد.

1055- 48295- (28) امیرالمؤمنین علی علیه السلام در مأمومه به یک سوم دیۀ انسان حکم داد و مأمومه همان است که با شکستن استخوان، قصد مغز را دارد و به مغز می‌رسد.

1056- 48296- (29) هر عضوی که در انسان یکی از آن است، در آن دیۀ کامل است و هر چه در انسان از آن دوتاست، در هر دو یک دیۀ کامل و در یکی از آن دو نصف است و دیۀ جراحت در اعضاء بر حسب آن قرار داده شده است؛ بنابراین دیۀ هر استخوانی که بشکند، از دیۀ همان عضو دانسته می‌شود. پس دیۀ شکسته شدن آن، یک پنجم دیۀ آن عضو است و دیۀ موضحۀ یک عضو، یک چهارم دیۀ شکسته شدن آن است.

1057- 48297- (30) امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود: «در کمتر از سَمحاق [جراحتی که به پوستۀ استخوان برسد] (به اندازۀ) مزد پزشک است.»

ارجاعات

گذشت:

در روایات باب نوزده از ابواب قصاص عضو، مناسب این باب.

و در روایت هشتم از باب یازدهم از ابواب دیات اعضاء، فرمودۀ امام معصوم علیه السلام که: «در موضحه [جراحتی که استخوان را آشکار سازد] پنج شتر است و در سَمحاق [جراحتی که به پوست استخوان برسد]، چهار شتر است و در دامیه [جراحتی که خون جاری سازد]، صلح و سازش یا قصاص است. اگر عمدی باشد، دیه یا قصاص است و اگر خطایی باشد، دیه است و در مُنقله [شکستگی که استخوان‌ها را جابه‌جا می‌کند]، پانزده شتر و در جائفه [شکستگی که به درون دست یافته است]، یک سوم دیه است و در مأمومه [جراحتی که به مغز برسد] یک سوم دیه است و جراحت زن و مرد یکسان است تا آن که به یک سوم دیه برسد و چون از آن بگذرد، مرد دو برابر زن می‌شود.»

می‌آید:

در روایت دهم از باب یکم از ابواب عاقله، فرمودۀ امام معصوم علیه السلام که: «در کمتر از سَمحاق مزد پزشک جدا از دیه است.»