صراط‌النجاة صفحه 262

نمی‌کند، مگر آن که راضی شود مالک و هر گاه مصالحه کند به جهت مصلحت نبودن ردّ عین، جایز نیست مگر آن که عین باقی نباشد یا مالک عالم باشد در هر صورت مصالحه کند.

مسأله 1111- هر گاه مال مغصوب را مثلا رنگ کرد یا دوخت،

اجرت دوختن به او نمی‌رسد، اما رنگ به او می‌رسد و اگر تنزّل یافته باشد به رنگ، ارش باید بدهد.

مسأله 1112- هر گاه طفلی چیزی خرید و وجه آن را داد

و آن چیز را خورد یا پوشید، آن وجه بر فروشنده مشکل است [1] مباح بودنش.

مسأله 1113- هر گاه گاوی غصب، مثلا شخصی خرید،

چندی از کارگری و شیر آن منفعت برد، باید تمام منفعت را با گاو به صاحبش رد کند. در این مدّت هم که تصرّف در غصب کرده با علم، فعل حرام کرده توبه کند و احتیاطا نماز و عبادت دیگرش آن چه به این حال گذشته قضاء کند اگر متمکّن از اداء آن بوده باشد و اگر جاهل به غصب بوده، وقتی که عالم شد آن مال و آن چه منفعت از آن برده به صاحبش رد کند و قیمتی که به غاصب داده و خریده، از غاصب مطالبه کند اگر جاهل بوده و اگر عالم به غصب بوده، هر گاه عین مال خودش باقی است، بگیرد و اگر باقی نیست چیزی به او نمی‌رسد.

مسأله 1114- هر گاه مالی از دست طفل یا مجنون گرفت،

اگر به ولی ایشان ندهد ضامن است.

مسأله 1115- شخص به سنگ کم یا حیله و تزویر حق الناس بسیار بر ذمه‌اش هست‌

‌آن چه دارد می‌دهد وفا نمی‌کند، استغفار کفایت نمی‌کند، باید آن چه قدرت دارد کسب کند و بدهد.

مسأله 1116- هر گاه سرمایه که دارد بدهد به خصمان خود

روزی پنج شاهی کسب می‌کند به خصمان می‌دهد و اگر نگه دارد روزی ده شاهی، مثلا می‌تواند بدهد اگر راضی کند ایشان را ده شاهی بدهد و الّا همان پنج شاهی را بدهد با سرمایه‌اش.

[1]- (صدر) باید رجوع به ولی‌ّ طفل نماید.