صراط‌النجاة صفحه 263

مسأله 1117- زمین غصبی حاصلش با زارع [1] است،

بلی اجرت المثل بر ذمه زارع است.

مسأله 1118- شخص یک فلوس از یک طفل گرفت بدون وجه شرعی‌

و داخل پول خود کرد یک پول خود را به ولیّش بدهد اگر چه حاکم شرع باشد.

مسأله 1119- آب حرامی هر گاه به زراعت بدهند،

زراعت حرام نمی‌باشد و دین بر ذمه شخص تعلّق می‌گیرد.

مسأله 1120- هر گاه کفش عوض شود و بداند که از همان کس است‌

‌که کفش او را برده، اگر مثل آن یا پست‌تر از کفش خودش هست عوض کفش خود تصرف کند [2] جایز است، لکن بعنوان تقاص و اگر بهتر است نیز تصرف کند و زیادتی قیمتش، را به فقرا بدهد و اگر نداند که از کیست اگر کمتر از درهم است قیمتش قصد مالیه [3] خود بکن که مباح است و اگر به قدر درهم یا زیادتر باشد به قاعده لقطه [4] تعریف کن.

مسأله 1121- مالی که بنده پیدا کند

اگر به قدر درهم است مثلا، باید تعریف کند و اگر طفل پیدا کند باید ولی‌ّ او تعریف کند، اگر چه تصرف در آن هم نکرده باشد.

مسأله 1122- شخص قسم دروغ بخورد ذمّه‌اش بری‌ء نمی‌شود

اما مدّعی تقاص هم نمی‌تواند کرد و مطالبه حق مدّعی به قیامت افتاد.

مسأله 1123- شارع عام را به جهت حریم خانه،

چیزی از آن نمی‌توان تصرف کرد.

مسأله 1124- مال کمتر از درهم را برداشتی [5]

اگر صاحبش را پیدا کنی بده و اگر پیدا نشد قصد ملک خود کنی ضرر ندارد. [6]

[1]- (صدر) اگر بذرش از او باشد.

[2] (صدر) در هر دو تصرّف نیز به قاعده مجهول المالک عمل نماید چنانکه خواهند فرمود. [3] (میرزا) مشکل است و احوط بعد از یأس از پیدا شدن مالک قصد تصدّق است به قاعده مجهول المالک. [4] (خراسانی) معامله مجهول المالک به آن نماید. [5] (میرزا) یعنی پیدا کردی.

[6] (صدر) بیان متن و حاشیه این است که مال کمتر از درهم را برداشتن و پیدا کردی تفحّص از مالکش لازم نیست اگر صاحبش پیدا شد به او بده.