صراط‌النجاة صفحه 279

نباشد و الّا باید آنها را هم رد نماید.

مسأله 1211- اما کسی که مشغول معامله باشد باید بداند صحت و فساد معامله را‌

تا به حرام نیفتد که در وقت تصرّف علم به صحّت معامله داشته باشد زیرا که تا علم به صحّت معامله نداشته باشد شخص، تصرف [1] نمی‌تواند کرد در ثمن یا مثمن را.

مسأله 1212- بیع معاطات به تصرّف ثمن یا مثمن‌

هر یک یا ممزوج کردن به غیری که تمیز نمی‌توان داد لازم می‌شود.

مسأله 1213- بایع و مشتری هر گاه به مصاحبت هم بروند بهم نمی‌خورد مجلس‌

و اما به یک گام در حال اختیار اگر از هم دور شوند تفریق می‌شود و مجلس بهم می‌خورد.

مسأله 1214- شخص مالی را خرید و وجه آن را نداد

و شرطی هم قرار نداد مثل گوشت و میوه مثلا و رفت و نیامد اگر آن مال بماند ضایع می‌شود بایع اختیار فسخ دارد هر گاه به موعد هم خریده باشد که اختیار فسخ دارد اگر فاسد شود.

مسأله 1215- هر گاه شخص مالی خرید و تصرّف نکرد

و وجه آن را هم نداد و موعدی هم قرار نداد سه روز که گذشت بایع اختیار فسخ دارد و اگر بعضی را تصرّف کرده یا بعضی از وجه را داد اختیار ندارد.

مسأله 1216- هر گاه شخص حیوانی خرید و تصرّف نکرده‌

‌در بین سه روز فسخ می‌تواند کرد و هر گاه تصرّف کرد نه به جهت آزمودن بلکه به جهت کار خود یا غیره، خیار ساقط است، اما هر گاه مصالحه شده باشد یا خیار سه روز مصالحه شده خیار فسخ ندارد.

مسأله 1217- هر گاه شخص مالی خرید و قیمت اهل خبره نشده‌

و خود هم از اهل خبره نبوده باشد ده دو یا زیادتر مغبون است مثلا، می‌تواند فسخ کند بعد از اطلاع بر غبن، اما فوری است خیار و بعد از فور محل اشکال است، اما اعتبار به قیمت

[1]- (صدر) اگر از جهت عین رضایت مالک را در تصرّف نداند.