مجمع المسائل - جلد سوم‌ صفحه 171

نیست کدام یک جلوتر فوت کرده‌اند، وارث زنده زوج دو نفر برادر و یک خواهر می‌باشد و وارث زوجه، پدر و مادر است که زنده‌اند و زوج متوفّی قبلا وصیّت نموده بود که برایش مبلغ هفتصد تومان در ایّام عزا مصرف نمایند و ما ترک شخص مزبور در حیات او مشمول خمس و حج بیت اللّه بوده است و هیچ کدام آنها انجام داده نشده بود، پس از آسیب زلزله قسمتی از اموال مفقود شده و فعلا پیدا نکرده‌اند تکلیف حج و دیگر واجبات و هم چنین تقسیم ارث آنان را بیان فرمائید.

ج

- در فرض سؤال همه اموال زوج به پدر و مادر زوجه می‌رسد و اموال زوجه ربع آن به برادر و خواهر زوج متوفّی می‌رسد و بقیّه به پدر و مادر او می‌رسد و در صورتی که حج بر او مستقر باشد حج میقاتی استیجار نمایند کافی است و خمس مال او را اداء نمایند و مبلغی که وصیّت نموده در صورتی که مقصود از آن حج و خمس نباشد پس از اخراج حج و خمس اگر بیشتر از ثلث باقی مانده نیست لازم است به آن عمل نمایند و اگر بیشتر باشد در مقدار زائد موقوف به اجازه ورثه است.

س‌

‌- مادر و فرزندی از دنیا رفته‌اند و کسی نمی‌داند که کدامیک زودتر مرده‌اند در این صورت ارث ایشان چگونه است؟ و از طرفی اگر موارد مختلفه داشته باشد از قبیل تصادف و یا مهدوم علیهم و یا غرقی و غیر اینها فرق دارد یا نه؟

ج

- اگر متوارثین مثل مادر و فرزند به واسطه سبب واحدی مثل غرق یا تصادف یا آتش‌سوزی بمیرند و هر دو مال داشته باشند و تقدّم و تأخّر و تقارن موت آنها معلوم نباشد هر یک از دیگری ارث می‌برند، باین نحو که در مثال مرقوم مادر زنده فرض می‌شود و با سایر ورثه فرزند کما فرض اللّه از ترکه او ارث می‌برند، و فرزند فرض می‌شود زنده و با سایر ورثه مادر از ترکه ارث می‌برند ولی آن چه مادر از فرزند و فرزند از مادر ارث می‌برد فقط به ورثه زنده آنها می‌رسد و اگر یکی از آنها مال نداشته باشد آن که مال ندارد از آن که مال داشته ارث می‌برد و از او به وارث زنده حین موتش می‌رسد و این در صورتی است که متوارثین به واسطه سبب واحد مرده باشند و اگر به مرگ عادی مرده‌اند و تقدّم و تأخّر آن معلوم نیست توارث، بین آنها نمی‌باشد و ترکه هر یک از آنها به ورثه زنده حین الموت او می‌رسد.

س‌

‌- شخصی دارای دو پسر و یک دختر و یک زوجه بوده و در اثر زلزله خودش