مجمع المسائل - جلد سوم‌ صفحه 19

قنات که آن هم یا جاهل به مسأله بود یا کتمان نمود و ضمنا مالک قنات، در آن زمین هیچ گونه تصرفی نکرده که شرعا باعث مالک بودن او بشود و بین صاحب قنات و عاملین، قرار بر این شد که تعمیر زمین و احیاء آن و غرس اشجار و سقایت آنها تماما به عهده عاملین باشد و کلیّه ثمرات ارضی حتی اشجار و ثمرات آنها مطلقا بینهما بالمناصفه تقسیم شود، آیا با این قرارداد باطل با تراضی طرفین صاحب قنات مستحق‌ّ محصولات است یا باید اجرة المثل چنین قناتی که در آن محل و بلد باشد بگیرد و آیا مالک آب از آن زمین که هیچ گونه تصرّف شرعی مالکانه نکرده مالک می‌شود یا نه؟

ج‌

‌- در صورتی که مقصود مالک قنات از حفر آن و قرارداد با عاملین، احیاء زمین باشد زمین را مالک می‌شود و امّا منافع آن آن چه قرارداد مشروع باشد مثل مزارعه مالک نصف آن نیز هست و آن چه شرعا باطل است مثل مغارسه اگر اصل اشجار از خود مالک باشد تماما ملک مالک است و عامل مستحق اجرة المثل عمل و کار می‌باشد و اگر از عاملین باشد اشجار و منافع آنها ملک عاملین است و مالک استحقاق اجرة المثل زمین و آب را دارد.