مجمع المسائل - جلد سوم‌ صفحه 250

شده یک دینار و نصف هم به جهت آن باید پرداخته شود لکن چون احتمال می‌رود که گردن در حکم دیه ملحق به صورت باشد احتیاط به مصالحه نسبت به یک دینار و نصف دیگر ترک نشود و برای ورم صورت و عدم قدرت بر جویدن غذا باید ارش بدهد.

س‌

‌- آیا کبودی زیر لب حکم روی لب را دارد یا نه؟

ج

- بلی کبودی زیر لب حکم روی لب را دارد.

س‌

‌- آیا کبودی زیر چانه و گردن حکم صورت را دارد یا نه؟

ج

- بعید نیست چانه حکم صورت را داشته باشد اگر چه مراعات احتیاط به مصالحه طرفین خوب است و در گردن احتیاط به مصالحه و تراضی طرفین ترک نشود.

س‌

‌- آیا بین مرد و زن در حکم دیه فرق است یا نه و مقصود از ارش چیست؟

ج

- دیه زن در اعضاء بدن مثل دیه مرد است تا بقدر ثلث دیه کامله که هزار دینار است برسد و بثلث دیه کامله که رسید نصف دیه مرد است و مقصود از ارش آن است که شخص را بنده فرض نمایند و قیمت عادله او را با سالم بودن از عیب مفروض، تعیین کنند و نیز قیمت آن را با این عیب تعیین نمایند، تفاوت بین آن دو را ارش گویند.

س‌

‌- در سؤال نامه قبل، دیه شکستن مچ دست اشتباه بوده چون استخوان پشت دست بوده اگر فرقی بین مچ و پشت دست هست مرقوم دارید و نیز سه دنده فرو رفته پهلوی قلب و بازو نبوده همان دنده‌هایی که در وسط پشت است بوده اگر فرقی دارد مرقوم فرمائید.

ج

- دیه شکستن استخوان پشت دست با مچ دست تفاوت ندارد بنا بر این در صورتی که خوب شود و دست معیوب نشود به طلا هشتاد دینار است و اگر عیبی در آن باقی بماند صد دینار و مقصود از دنده‌های پهلوی قلب دنده‌هایی است که محاذی با قلب است خواه از دنده‌های پشت باشد یا جلو و دنده‌هایی که در سمت بالا زیر کتف و بازو قرار گرفته‌اند در مقدار دیه با دنده‌های محاذی قلب فرق دارد.

س‌

‌- شخص ظالمی کسی را مجبور کند که بصورت دیگری سیلی بزند یا از او مبلغ یک صد تومان بگیرد چنانچه بزند و صورت آن مضروب سرخ شود آیا دیه بر مباشر است یا بر سبب و اگر صد تومان را بگیرد چه کسی ضامن است؟