مجمع المسائل - جلد سوم‌ صفحه 263

ج

- هر گاه سرایت کند و نهایت سرایت معلوم باشد همان موقع حصول علم به انتهای سرایت ابتدای مدت است و اگر احتمال سرایت می‌رود ابتدای مدت مشخص نیست بلکه موقوف و مراعی است پس اگر سرایت نکرد و خوب شد ابتدای مدت از حین وقوع جنایت است و اگر سرایت کرد ابتدای مدت از منتهی الیه سرایت است و لکن احتیاط آن است که پرداخت کننده ابتداء مدت را از حین وقوع جنایت حساب کند و مجنی‌ّ علیه از منتهی الیه سرایت.

تأجیل ارش جنایات عمدی و شبه عمد و خطاء و لزوم انتخاب یکی از دیات ششگانه‌

س‌

‌- ارش جنایات مانند دیه مؤجّل می‌باشد یا این که بستگی بنظر حاکم دارد و حاکم می‌تواند نقدا دریافت نماید.

ج

- بعید نیست ارش جنایات مؤجّل باشد مثل دیه که در مورد عمد ظرف یک سال و در شبه عمد دو سال و در خطاء سه سال است و احوط آن است که با رضایت گیرنده باشد.

س‌

‌- ارش بایستی از انواع ستّه دیه (دینار و درهم و شتر و غیره) باشد یا این که حاکم می‌تواند ابتداء تعیین ارش با اسکناس نماید؟

ج

- در موارد ارش جنایت باید شخص مجروح را عبد فرض نمایند سپس بعنوان عبد سالم قیمت کنند و بار دیگر بعنوان عبد مجروح قیمت نمایند و تفاوت را معلوم کنند و بهمان حساب از دیه کامله بگیرند مثلا اگر مجروح عبد سالم بود هزار تومان ارزش داشت و با این جراحت هشتصد تومان ارزش دارد که تفاوت یک پنجم است، باید یک پنجم یکی از دیات ششگانه معروفه را بگیرند و چنانچه مجنی‌ّ علیه راضی باشد می‌شود قیمت آن را اسکناس داد و اگر جنایت طوری است که تأثیری در قیمت ندارد و تفاوت حاصل نمی‌شود باید با حکم حاکم یا بطریق مصالحه تعیین گردد، بلکه چون در زمان ما تعیین قیمت عبد متعذّر است در صورت اوّل نیز باید با حکم حاکم یا بطریق مصالحه تمام شود.