مجمع المسائل - جلد سوم‌ صفحه 74

مالک نمی‌شود و امّا موات بالاصل را که حریم نباشد هر کسی با قصد تملّک احیاء نماید مالک می‌شود لکن نباید بر خلاف مقرّرات دولت اسلامی عملی انجام بدهد.

س‌

‌- اشخاصی از زمینهای موات دارای چند قطعه با مدرک سند مالکیت می‌باشند آسفالت و جدول‌بندی و انشعاب آب برای هر قطعه و داشتن سند مالکیت برای هر قطعه دلیل بر عمران شدن محسوب می‌گردد یا خیر خواهشمند است نظر مبارک را در ذیل نامه مرقوم فرمائید.

ج‌

‌- اگر زمین را برای مسکن مورد حاجت خودش جدول‌بندی و آسفالت کرده عملیّات مزبوره عمران و احیاء آن زمین محسوب می‌شود و لا اقل نسبت بمقدار حاجت مسکن حق السّبق دارد ولی این عملیات مجوّز تصرف و فروش سایر قطعات نمی‌باشد و اگر عملیات فوق الذکر برای زراعت باشد و قناتی هم در آنجا حفر کرده باشد به قدری که قابل کشت و زرع باشد احیاء محسوب می‌شود.

س‌

‌- روستایی است که ساختمان آن قدیمی و در زمین موات ساخته شده است و در سمت جنوب و مغرب و شمال روستا، زمینهای احیاء شده، متعلق بمالکین و کشاورزان بوده و هست و در سمت مشرق روستا قدری زمین موات بوده و هست که طرف جنوب و شمال آن، ملک احیاء شده مالکین می‌باشد و موقعی که املاک را در دفتر دولتی ثبت می‌کرده‌اند این زمین موات مذکور را مالکین مجاور جنوب و شمال به ثبت خود درآورده و تقریبا مدت بیست سال قبل قدری از این زمین را مالکین تقسیم نموده و عده‌ای سهم خود را ساختمان نموده و عده‌ای فروخته‌اند، با رعایت معابر مورد نیاز مردم و رها کردن آن، حال در مورد سؤالات زیر جواب مرقوم فرمائید:

1‌- آیا زمین مورد بحث متعلق بمالکین زمین احیاء شده مجاور آن می‌باشد یا تعلق بتمام مردم روستا دارد؟

2‌- کسانی که پس از تقسیم زمین مورد بحث سهم خود را ساختمان نموده و یا فروخته‌اند آیا مالک زمین ساختمان شده و یا پولی که بابت فروش زمین گرفته‌اند هستند یا نه؟

3‌- قبل از تقسیم اهل روستا، هر کس می‌خواست ساختمان بنماید زمین ساختمان را از