مجمع المسائل - جلد سوم‌ صفحه 87

تصرف نهرها و حریم آنها، عدم امکان لایروبی و پاکسازی آن است که خود عواقب گوناگون، چون گرفتگی و نفوذ آب به داخل منازل مجاور آن را در پی خواهد داشت خواهشمند است در این موارد رهنمود لازم بفرمایید:

1‌- اگر در سند مالکیّت حق‌ّ الشّرب قید شده باشد و حدّ ملک به گل انداز محدود شده باشد آیا مالک می‌تواند تصرف کند و این حق عمومی را به خود اختصاص دهد یا خیر؟

2‌- در صورتی که نهر، در ملک بماند آیا مالک حق دارد آن را به دلخواه خود تصرف کند و روی آن را به پوشاند و جزء عرصه خود درآورد یا خیر؟

3‌- علاوه بر موارد فوق، ایجاد بنای چند طبقه بصورت پاساژ و غیره بر روی نهر و حریم‌های متفرقه چه صورتی دارد و وضع حقوق عامه چه خواهد شد آیا شهرداری می‌تواند از متصرف خلع ید نماید و یا باید اجازه بنا صادر کند؟

ج‌

1- در صورتی که نهر عمومی، از زمین مباح، عبور کرده باشد حریم دارد و مجاورین نهر، با داشتن حق آبه، از این نهر، حق تجاوز به نهر و حریم آن را ندارند و چنانچه تجاوز کرده باشند صاحبان نهر حق‌ّ ممانعت دارند و اضرار به هم‌سایه جایز نیست و اختصاص دادن حق عموم به خود حرام است.

2- ادخال نهر عمومی، در ملک خود، جایز نیست و تصرف در آن حرام است بهر نحو باشد.

3- شهردار می‌تواند، از متصرف غاصب، خلع ید نموده و به ارباب آن واگذار نماید و در نزاع موضوعی مرافعه شرعیّه لازم است.

س‌

‌- مجرایی مشترک بین دو روستا وجود دارد که از اوّل احداث قنوات تا کنون از آن آب می‌رفته و در حدود دو کیلومتر می‌باشد و شش باب آسیاب آبی و در حدود ده هزار اصله درخت که اکثر آنها درخت گردو به سن‌ّ تقریبی دویست و سیصد ساله می‌باشد در مسیر این آب بوده، اکنون اهالی یکی از دو قریه که در این آب و مجری شریک هستند می‌خواهند لوله کشی کنند و آب ببرند اگر این عمل انجام شود کلیه اشجار خشک و آسیابها از کار می‌افتد و بیش از یک ملیون ضرر به روستای دیگر وارد می‌شود و سیصد متر آن وقف بر حضرت امام حسین علیه السلام می‌باشد و این عمل باعث اختلاف و دو دستگی شدید بین