درسنامه با قرآن در مکه و مدینه صفحه 1

پیشگفتار

یکی از فرایض بسیار مهم در اسلام، فریضه‌ی حج است که بر انسان مستطیع انجام این عمل عبادی لازم است. قرآن کریم می‌فرماید: «و لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلًا».(1)

فریضه‌ی حج هم از نظر زمانی دارای شرافت ویژه‌ای است؛ زیرا در ماه حرام این مراسم انجام می‌شود؛ «الحجّ أشهر معلومات»(2)، و ماه ذی الحجه از ماه‌های دارای حرمت است و بر طبق برخی از احادیث هیچ زمانی در نزد خداوند متعال از نظر پاداش دهی مانند دهه‌ی اول ذی الحجه نیست.

«ما من ایام العمل الصالح فیها احبّ الی الله عزّ و جلّ من أیام العشر»؛ یعنی عشر ذی الحجه و هم از نظر مکانی دارای شرافت است؛ زیرا قسمتی از اعمال حج در مسجد الحرام که بافضیلت‌ترین مسجد است انجام می‌شود.

حج از جامعیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا مرکز و محل عبادت است؛ «و لکلّ أمّة جعلنا مسنکاً»(3)، علاوه بر آن مرکز سیاست و برائت از مشرکان است؛ «برائة من الله و رسوله الی الذین عاهدتم من المشرکین»(4)، و نیز مرکز دوری از شهوت و معصیت است؛ «فمن فرض فیهن الحجّ فلا رفث و لا فسوق و لا جدال فی الحج».(5)

مهم تر از همه‌ی این‌ها مرکز تجلّی عدالت و فضیلت است؛ «سواء العاکف فیه و الباد».(6)

حج تجسم اصول اعتقادی هر انسان مسلمان است؛ زیرا حج از آغاز تا پایان نمونه‌ای از تجلی توحید و طرد شرک است؛ «و لله علی الناس حج البیت»(7) و «و اذ بوّأنا لابراهیم مکان البیت ان لا تشرک بی شیئاً»(8)، و نیز حج محل حضور به مقام شامخ نبوت و رسالت است؛ «و اذّن فی الناس بالحج یأتوک رجالًا و علی کل ضامر من کل فجّ عمیق»(9) چه این که حج تجدید عهد و پیمان با مقام بسیار ارزشمند ولایت و

1- آل عمران/ 97
2- بقره/ 197
3- حج/ 34
4- توبه/ 1
5- بقره/ 197
6- حج/ 25
7- آل عمران/ 97
8- حج/ 26
9- حج/ 27