درسنامه با قرآن در مکه و مدینه صفحه 2

امامت است. امام باقر علیه السلام می‌فرماید: «... انما أُمروا ان یطوفوا بهذه الاحجار ثم یأتونا فیعلمونا ولایتهم».(1)

و نیز حج یادآور موضوع عالم محشر و عرصه‌ی قیامت است. شاید به همین جهت باشد که در آغاز سوره‌ی حج موضوع قیامت مطرح شده است؛ «یا أیها الناس اتقوا ربّکم انّ زلزلة الساعة شی‌ء عظیم».(2)

مناسک حج و حضور در مواقف و میقات‌های آن هر یک نمونه‌ای از حشر و قیامت است، از جمله: آماده شدن برای سفر حج و پرداخت بدهی‌های شرعی و قانونی و ردّ مظالم و وصیت و خداحافظی، یادآور حالت احتضار و سفر به عالم آخرت است. حضور در سرزمینی که پیش‌تر با آن انس و الفت و آشنایی نداشته و دوری از زن و فرزند و منزل، تداعی‌گر «یوم یفر المرء من أخیه* و امه و ابیه»(3) و «و تقطعت بهم الاسباب»(4) است.

حرکت اعضای کاروان به دنبال روحانی و مدیر کاروان یادآور «یوم ندعوا کل أناس بأمامهم»(5) است. عاری بودن از مظاهر و مفاخر دنیوی چون لباس و زینت و زیور و پوشیدن دو جامه‌ی احرام، یادآور پوشیدن کفن است؛ بویژه با توجه به این که برای حج‌گزار مستحب است در همان لباس کفن شود.

افاضه و کوچ کردن از عرفات به طرف مشعر و بعد به طرف منا، مظهری است از «یخرجون من الاجداث کانهم جراد منتشر».(6)

فروتنی و تذلل گردن فرازان هنگام انجام مناسک در پیشگاه حیّ قیّوم، چنان که امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «جعل السعی بین الصفا و المروة مذلّة للجبارین»(7)، یادآور تذلل و خضوع همه‌ی چهره‌ها در قیامت است؛ «و عنت الوجوه للحیّ القیوم».(8)

اقرار و اعتراف حج‌گزار به گناهان خویش، اعتراف به گناه در قیامت را تداعی

1- بحار الانوار/ ج 99/ ص 34
2- حج/ 1
3- عبس/ 34- 35
4- بقره/ 166
5- اسراء/ 71
6- قمر/ 7
7- وسائل الشیعه/ ج 9/ ص 37
8- طه/ 111