درسنامه درآمدی بر فقه مقارن صفحه 25

حنفی مخالف است و احیاناً قیاس را بر آن ترجیح می‌دهد، از سویی دیگر با مذهب مالکی نیز مخالف است که عمل اهل مدینه را بر خبر واحد مقدم می‌دارد. شافعی کتب زیادی از خود به یادگار گذاشته است. «الرساله» در اصول و «الأمّ» در فقه از کتب مهمی است که به قلم او تألیف و درتکوین و نشر مذهب او مؤثر بوده است. مذهب شافعی در برخی مناطق توانست بر دو مذهب حنفی و مالکی غلبه یابد و به ویژه در مصر پیروانی پیدا کند. (1)شافعی از نظر اعتقادی، کلام‌اللَّه را قدیم می‌شمرد. اصحاب خود را از خوض در علم کلام باز می‌داشت. امامت را در قریش می‌دانست و معاویه را فئه یاغی به حساب می‌آورد. (2)

اصول اساسی مذهب شافعی‌

1. کتاب اللَّه.

2. سنت نبوی؛ شافعی مدافع شدید عمل به خبر واحد ثقه و ضابط است و آن را همچون قرآن واجب الاتباع می‌داند و شرایط مالکیه و حنفیه را برای عمل به خبر واحد مردود می‌شمرد.

3. اجماع؛ اجماع با تفسیر خاصی نزد شافعی اعتبار دارد، چون او علم به اتفاق را غیر ممکن می‌شمارد، لذا «عدم العلم بالخلاف» را اجماع شمرده و آن را حجت می‌داند.

4. قول صحابی؛ بعد از نص (کتاب و سنت) و اجماع، قول صحابه معتبر است و بر قیاس مقدم می‌شود.

5. قیاس؛ در صورت وجود علت منضبط و فقدان خبر صحیح، قیاس اعتبار دارد.

6. استصحاب؛ یکی از مصادر استنباط، استصحاب است.