درسنامه درآمدی بر فقه مقارن صفحه 37

یادآوری:

1. از میان مذاهب عامه، ظاهریّه نیز به شدت منکر حجیت قیاس می‌باشند.

2. اهل بیت علیهم السلام در روایات متواتر خطرات عمل به قیاس را یادآور شده‌اند. (1)

9. استحسان‌

امامیه؛ اعتبار ندارد.

حنبلیه؛ استحسان معتبر است و با آن، از قیاس عدول می‌شود.

حنفیه؛ استحسان در شعاعی وسیع معتبر است، حنفی‌ها بیش از دیگر مذاهب عامه، به استحسان تمسک می‌جویند.

شافعیه؛ استحسان اعتبار ندارد و «من استحسن فقد شرّع».

مالکیه؛ الاستحسان: تسعة اعشار العلم. (2)یادآوری:

درباره استحسان تعریف‌های مختلف وجود دارد؛ از جمله: «العدول بحکم المسأله عن نظائرها لدلیل خاص شرعی» یا «ما یستحسنه المجتهد بعقله» یا «دلیل ینقدح فی نفس المجتهد لایقدر علی‌التعبیر عنه». به نظر امامیه در صورتی که سند استحسان دلیلی محکم و معتبر باشد، حجت است ولی در این صورت نیز استحسان اصلی مستقل در قبال سایر اصول نیست. ظاهریه هم منکر حجیت استحسان می‌باشند و آن را شهوت وضلالت می‌نامند. (3)

1- محمد تقی حکیم، همان، صص 342- 287؛ محمد سلام مدکور، همان، صص 266- 252 و 697- 585؛ علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، تاریخ التشریع الاسلامی، ج 2، صص 234- 208
2- محمد تقی حکیم، الاصول العامه للفقه المقارن، صص 363- 345؛ محمد سلام مدکور، مناهج الاجتهاد فی الإسلام، صص 280 و 266 و صص 697- 585؛ علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، تاریخ التشریع الاسلامی، ج 2، صص 243- 240
3- محمد تقی حکیم، الاصول العامه للفقه المقارن، صص 363- 345؛ محمد سلام مدکور، مناهج الاجتهاد فی الإسلام، صص 280 و 266 و صص 697- 585؛ علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، تاریخ التشریع الاسلامی، ج 2، صص 243- 240