درسنامه درآمدی بر فقه مقارن صفحه 40

13. استدلال‌

امامیه؛ در کتب امامیه، اصلی به نام استدلال، به عنوان یکی از اصول اساسی استنباط مطرح نیست.

حنبلیه، حنفیه و شافعیه؛ در کتب اصولی‌ها، استدلال مطرح نیست. البته برخی، مجموعه‌ای از ادله- غیر از نص و اجماع و قیاس- را استدلال می‌شمرند و حتی استحسان و استصحاب و شرع من قبلنا را داخل آن دانسته‌اند. در مواردی هم استدلال شامل قیاس منطقی می‌شود. بعضی هم استدلال را چنین توضیح داده‌اند؛ «وجد السبب فیثبت الحکم و وجدالمانع فانتفی الحکم».

مالکیه؛ استدلال به عنوان اصل مستقل در اصول مذهب مالکیه مطرح شده است.

یادآوری:

استدلال در اصطلاح عامه به معنای اقامه دلیل بر مطلوب است و «سین» و «تا» زاید است. (1)

14. شرع من قبلنا

امامیه؛ در کتب اصولی امامیه، شرع من قبلنا، به عنوان یک اصل مستقل مطرح نیست و با توجه به مسلّم بودن تحریف کتب شرایع گذشته، جایی برای بحث از آن باقی نمی‌ماند.

مذاهب چهارگانه؛ تمام فقها «شرع من قبلنا» را حجت دانسته و عمل به مقتضای آن را در صورت عدم نسخ و تخصیص، لازم شمرده‌اند ولی بعضی شافعیه و طبق روایتی از ابن حنبل، شرع من قبلنا، برای ما معتبر شمرده نشده است؛ چون شریعت اسلام ناسخ تمامی