جامع شتات جلد 1 صفحه 413

1- علمای دوره های پس از میرزا حلال وجایز دانسته اند وشاید اجماع نیز بر این دارند.

2- انفال: 60

3- زیرا این کار از شئونات حکومت است، لیکن خواهیم دید که میرزا در صورت بسط ید فقیه حکومت فقیه را جایز و در نتیجه نافذ میداند وپس اطلاق سخن بالا قابل نظر است.

ایشان هم ممکن باشد وامتناع نمایند چه صورت دارد؟ شرعا اجبار ایشان از باب امر به معروف بر این کار جایز است یا نه؟

جواب:

جواب: حکم فرار از زحف ثابت نیست (1) وآن در جهاد حقیقی است که به اذن امام باشد وبر هر کس که واجب شد این، در ترک آن عاصی است واز باب امر به معروف، اجبار میتوان کرد آنها را.

478- سوال:

478- سوال: در این صورت که خوف هجوم وغلبه مشرکین بر بلاد مسلمین است، وجوب مدافعه ومجاهده با آنها فوری است یا نه؟ ودر صورتی که فوری باشد مجاهده، ترک نمودن آن وبه حج وزیارت عتبات عالیات رفتن چه صورت دارد؟ بیان فرمایند.

جواب:

جواب: در صورتی که موسم روانه شدن قافله حج، مدافعه با کفار واجب شود، به این معنی که رفتن حج باعث تعطیل مدافعه می شود، در اینجا حکم آن است که دو واجب مضیق بر مکلف جمع شود ومحتاج به مرجحی باشد در تقدیم احدهما. وظاهر این است که در اینجا در صورت تعیین وجوب، دفاع را باید مقدم داشت بر حج، وحکم زیارت هم از اینجا معلوم شد، هرگاه بر او واجب شده باشد یا به نذر وشبه آن، چه جای زیارت مستحب.

479- سوال:

479- سوال: آیا از اهل اسلام، کسانی که با کفار همداستان شده اختیار کمک ایشان را مینمایند در تسخیر ممالک اسلام، نهب واسر وقتل ایشان جایز است یا نه؟ و اگر غلبه بر کفار در این دعوی موقوف به کوچانیدن وتنبیه بعضی متمردین اهل اسلام باشد، آیا کوچانیدن (2) ایشان در صورتی که ایوای عین مشرکین نموده، اسرار مسلمین .