جامع شتات جلد 2 صفحه 242

1- تهذیب ج 2 ص 146. وسایل باب 4، ابواب صرف ح 1. در وسائل متن حدیث از کافی آمده که با متن تهذیب مختصر تفاوتی دارد مثلا به جای " نعم "، " بلی " آمده.

2- همان دو مرجع مذکور

است که سائل قبول تحویل کرده و اشکال او در همان عدم تحقق وزن و قبض بوده.

153- سوال:

153- سوال: هر گاه جنس، غش و قلبی داشته باشد. و بایع و مشتری هر دو عالم باشند و معامله کنند. این معامله چه صورت دارد؟

جواب:

جواب: این سئوال خالی از غش و قلب، نیست. و محتاج است به تفصیل، و استیفای شقوق و احتمالات. پس اگر مراد این است که در متاع، غشی هست (مثل اینکه آب در شیر داخل است، یا ریسمان کرباس از پنبه کهنه است، و امثال اینها)، پس اگر مخفی است که مشتری مطلع نمی شود. پس آن عمل حرام است. خصوصا هر گاه بایع خود عمدا کرده باشد به قصد فروختن. و اما هر گاه مخفی نباشد (مثل اینکه خاک داخل گندم کرده)، پس آن مکروه است. وباطل نیست. هر چند فعل حرام کرده باشد. و تدارک نقصان به خیار غبن و خیار تدلیس می شود هر گاه مطلع شود. و رهر گاه مطلع نشود. بایع مشغول الذمهء است در دنیا و آخرت در صورت مخفی بودن غش. و اگر مراد این است که به پول هائی که در آنها غش هست (مثل اینکه سرب یا مس داخل آن باشد) معامله کند و خرج کند. پس اگر از پول هائی است که در میان مردم رواج دارد، ومیشناسند، و معامله می کنند، پس باکی نیست. هر چند مقدار غش مجهول باشد. و ظاهر این است که خلافی در آن نباشد. و مقتضای " اصل " و " عمومات " است و نقل اجماع هم بر آن شده. و هر گاه از پول های متعارف (که رواج دارد و به آن معامله می کنند) نباشد. بلکه زر کهنه باشد که در میان مردم مهجور و متروک باشد. یا زر نوی باشد که هنوز معروف و متداول نشده باشد. و آن غش به قدری نباشد که مردم مضایقه از آن نمی کنند، و مسامحه می کنند در آن. پس جایز نیست خرج کردن آن. مگر بعد از بیان حال آن و اظهار غش آن. و اگر غش آن به آن قدری [ است ] که مردم به آن مسامحه می کنند و مضایقه نمی کنند. پس باکی نیست.