جامع شتات جلد 2 صفحه 254

بلی، در بعضی صور می توان قائل شد به جواز تصرف بر سبیل بیع، مثل آن جائی که بیع به اطلاع ولی باشد و صغیر به منزلهء آلت باشد، و اعتماد بر همان حضور ولی یا اطلاع او باشد، ولکن این سخن در وقتی خوب است، که معاطات را بیع دانیم و ید صغیر را به منزلهء ید ولی شرعی دانیم. و اما با اشتراط صیغه (چنانچه مشهور است)، پس این تمام نیست. چون عبرت به کلمات صغیر نیست. و به هر حال، اعتماد بر همان مجرد اباحه است. و دلیل صحت بیع، در اینجا تمام نیست. پس ثمرات منع (مثل لزوم به مجرد تفارق مجلس، و لزوم شرایط ضمن عقد و امثال آن) در اینجا جاری نیست.

162- سوال:

162- سوال: آیا بیع جواهر کبار (مثل دانه های مروارید بزرگ یا قطعهء کبیره از الماس و یاقوت و زبرجد و امثال آن) به مجرد مشاهده بدون وزن، صحیح است یا نه؟ -؟ و فرقی هست ما بین آنکه نصب باشد بر زمینا [ ها ] ی مثل تاج و بازو بند و امثال آن، یا نه؟ -؟. و حکم در جواهر صغار چه چیز است؟.

جواب:

جواب: اظهر جواز معامله است با مشاهده، و فرقی ما بین منصوب و غیر منصوب نیست هر گاه در عرف و عادت، غرری و سفهی لازم نیاید، و اما طلا و نقره که بر آن منصوب است، بیع آن بدون وزن صحیح نیست - علی الاظهر - و رفع اشکال و رفع ضرر به مصالحه حاصل می شود. و بیع صغار [ آنها ] بدون کیل و وزن، صحیح نیست.

163- سوال:

163- سوال: هل - یجوز بیع الجواهر الکبار المنصوبه علی الحلی (مثل التاج والدملج و نحوهما) و غیر المنصوبه، بدون الوزن ام لا؟ -؟. فقد اختلف جماعه من اهل العصر فیه، فمنهم من یقول بجوازه، و منهم من یقول بعدمه، تمسکا ببعض عبارات الفقهاء الموهمه لکونها من الامور المعتبره فیها الوزن. مثل ما ذکره فی التذکره فی مباحث السلف حیث قال: ولو افضی الاطناب الی عزه الوجود کاللئالی الکبار و الزبرجد و المرجان، التی یفتقر الی الحجم و الوزن و الشکل