جامع شتات جلد 2 صفحه 26

قال فی کتاب المزراعه: ولو زارع رجلا علی ارض او اجره ایاها فسقط من الحب الحاصل من الزرع فی تلک الارض عاما آخر فهو لصاحب البذر لا لصاحب الارض الا ان یکون صاحب البذر اسقط منه حقه. انتهی. والنسخه التی نقلته منها مغلوطه والظاهر انها نسبت الیه. وقال فی القواعد فی باب المزارعه: ولو تناشر من الحاصل حب فنبت فی العام الثانی فهو لصاحب البذر و لو کان من مال المزارعه فهو لهما. والله العالم باحکامه.

23- سوال:

23- سوال: کنیز حامله را فروختن چه صورت دارد؟

جواب:

جواب: بیع کنیز حامله در غیر ام ولد، اشکال ندارد و اشکال در بیع ام ولد است و مراد از ام ولد آن است که نطفه منعقد شود در رحم او از مولای او، در حالی که در ملک مولی است، پس اگر نطفه قبل از دخول در ملک منعقد شده باشد به سبب عقدی یا وطی شبهه و بعد از آن کنیز را بخرد، ام ولد نمی شود، علی الاشهر الاظهر. و مشهور آن است که باید آن در حین انعقاد آزاد باشد، پس هر گاه صاحب نطفه در حین انعقاد نطفه مملوک شخصی بوده است و بعد از آن آزاد شده باشد هم ام ولد نمی شود. و همچنین هر گاه آزاد بوده، ولکن شرط کرده باشد که ولد رق باشد. بنا بر مشهور. هر چند در نظر حقیر، این قول ضعیف است. و به هر حال بیع ام ولد جایز نیست هر چند مملوکهء مولی است و می تواند او را به اجاره بدهد وشوهر بدهد و تحلیل کند وآزاد کند، حتی از برای کفاره علی المشهور الاقوی. بلی جایز نیست بیع او مادامی که فرزند او زنده است یا در حکم زنده است، مثل آنکه در رحم باشد وهنوز روح به او داخل نشده باشد، مگر اینکه قیمت او در گردن مولی باقی مانده باشد وبه هیچوجه ادای او را نمی تواند بکند و بعضی شرط کرده اند در این شرط مولی را و دیگران اطلاق کرده اند، واین اظهر است وآنچه مشهور میان علما (وظاهر حدیثی که در آن وارد شده است، یعنی صحیحهء عمر بن یزید) تجویز همین صورت است لا غیر، لکن شهیدین (ره) صور دیگر هم نقل کرده اند، حتی اینکه در شرح لمعه بیست موضع نقل کرده.

24- سوال:

24- سوال: هر گاه مالک به کنیز خود دخول کند، پیش از استبراء می تواند بفروشد یا