جامع شتات جلد 3 صفحه 171

نسازند، در آن صورت تصرف آنها حرام است. و هر گاه مالک واقعی خواهد تصرف در مال خود کند موقوف می شود بر مهایات ونوبه کردن با غاصبین. در اینجا امر مشکل می شود. ودور نیست که متولی یا حاکم شرعی در اینجا نیز از جانب صاحبان مغصوب یا مالک واقعی مهایات نموده وبه قرعه حصه مالک واقعی موجود را تعیین نماید که از برای آن مالک حلال باشد. واختلافی که به سبب سوانح ایام وساعات و غیره روی میدهد که باعث تغییر نوبه ومهایات می شود، مضر نیست. مثلا بنابر این بود که روز شنبه نوبه مالک موجود واقعی بود وچند روز به سبب هوا وبرف وباران، آب را هرز کردند والحال که بنای آب گرفتن شد مالک واقعی سر نوبه بود او روز شنبه بود الحال که باز سر نوبه می شود روز یک شنبه یا دوشنبه می شود. این ضرر ندارد. وچون معیار در نوبه تقدم وتاخر روز نوبه بود، نه خصوص روز شنبه بودن ویک شنبه بودن. و هم چنین تفاوتی که به سبب کوتاه شدن وبلند شدن روزها بهم میرسد ضرر ندارد. چون اهل عرف در آن مسامحه میکنند. و هم چنین هر گاه یک روز آن را از میان بیندازند به جهت تنقیه نهر وباز صاحب نوبه، نوبه خود را بگیرد. بلی تعویض وتبدیل روز مالک حقیقی با غاصبین صورتی ندارد.

71 :سوال:

71 :سوال: زید وعمرو هر دو وارث شرعی بکر میباشند. ومخلفات ومتروکات مورث در تصرف زید بوده است. وعمرو مطالبه حق خود را از زید مینموده زید مماطله در ادای حصه عمرو کرده. بالاخره عمرو حقوق ارثیه خود را با زید به عوض معینی مصالحه نموده است. بعد از وقوع مصالحه عمرو دعوی غبن کرده وغبن را هم مصالحه ثانویه نموده است. وبعد از مدتی عمرو مدعی است که من معنی غبن را در عالم نفهمیده ام وبالفرض که فهمیده باشم صیغه مصالحه ثانویه جاری نشده است. ودر صورتی که مصالحه واقع شده باشد، به علت آن است که متروکات را در اول امر پانزده تومان (مثلا) به قلم داده است و بعد معلوم شده است که متروکات (مثلا) چهل تومان بوده است، وصلحی که نموده است به اعتبار مبلغ بیست تومان بوده است. آیا دعوی غبن بعد از اطلاع بر قدر متروکات (که چهل تومان بوده است) عمرو می تواند ادعا نمود یا نه؟ -؟.