جامع شتات جلد 3 صفحه 233

باشد معامله باطل است وعامل مستحق اجره المثل است وربح تابع راس المال است. و هر گاه مقصود همان عقد جعاله است، ظاهرا صحیح است.

115:سوال:

115:سوال: هر گاه زید [ را ] شریک التجارتی بوده وعمرو را نیز شریک التجارتی بوده، واین دو شریک اموال مشترکی فی ایدیهما را مزج نموده مدتی به شرکت تجارت نمایند، منافع چند حاصل آمده بود. بعد ذلک شریک عمرو بنای شرکت با خالد نهاده [ و ] بعضی از اموال شرکت [ را ] به خالد داده مدتی تجارت نمایند که در این اوان بدون آن که محاسبه مفروق واموال مشترکه مفروز شده شریک زید متوفی گردد، وعمرو خود ووکیلش هر یک مطالبه ومنافع حسابیه نمایند از شریک خویش. شریک مؤمی الیه قدری مال را به تصرف عمرو وقدری را به تصرف وکیل او داده ووکیل مشار الیه را وکیل نموه که اموال مشترکه که در ید تصرف خالد بود اخذ وانتزاع نماید، عمرو ووکیل او هر یک بعضی از مال را از خالد اخذ نموده [ اند ] وما بقی در تصرف خالد مانده که شریک عمرو نیز وفات نموده. آیا در این صورت (والحاله هذه) زید را میرسد که ادعا واخذ حق خود از عمرو یا از وکیل وی یا از خالد، نماید؟ یا این که او را بر ایشان تسلطی نبوده ونیست؟.

جواب:

جواب: بلی در صورت مزبور زید به قدر حصه خود از مال وربح شریک است در آنچه عمرو یا وکیل او گرفته یا در نزد خالد باقی مانده، ومی تواند گرفت. چنانکه عمرو هم شریک است در آنچه که در نزد شریک زید بوده به قدر الحصه خود از اصل مال وربح آن. والله العالم. (1)

116:سوال:

116:سوال: هر گاه کسی صد تومان (مثلا) به زید بدهد که پنجاه تومان بر ذمه زید باشد وپنجاه تومان از خودش باشد وشریک باشد و هر دو معامله کنند. وزید مذکور راضی به این شراکت نمی شود ومی گوید که هر گاه سه تومان در عرض (2) سال از کیسه خودت به من میدهی این شراکت را میکنم. وسه تومان را با یک چهار گندم (3) مصالحه میکند .

1- این سوال وجواب خلاصه ای از مسأله شماره 112 همین مجلد است، رجوع شود.
2- ودر نسخه: عوض. وشاید عبارت (در عوض هر سال) باشد.
3- یک چارک گندم.