جامع شتات جلد 3 صفحه 322

متوجه می شود به مالک در (نفی علم به این که از راه جهل بوده). وچنانکه در مسأله (تداعی در متاع بیت الزوجین او المرأتین) هر گاه صغیر یا غائب در میان باشد که قسم ممکن نباشد، وحاکم خواهد مال را قسمت کند همچنانکه [ اختصاص ] علامت تعیین است - مثل این که مختصات رجال از رجال ومختصات نساء از نساء وآنچه قابل هر دو است بینهما - حاکم به آن نحو قسمت میکند بدون دعوی وقسم. پس اقرار مجهول الحال در نفس الامر کمتر از اختصاص واشتراک، نیست. پس اثر خود را میکند در جائی که تراضی نباشد. پس در اینجا قول مالک مقدم است بدون احتیاج به یمین، در صورت عدم ادعای علم بر او. زیرا که مثبت حق، اقرار است لاغیر، ومعارضی ندارد. واز این باب است که (هر گاه وکیل کسی ملکی بخرد، وبایع در نزد حاکم اقرار کند به اخذ ثمن، وبعد از آن مطالبه کند قیمت را از موکل. وموکل بگوید: تو اقرار کردی بر اخذ ثمن. او در جواب بگوید: اقرار من از باب مواطات بود. موکل بگوید: من علم ندارم به مواطات وتوبه اقرار خود ماخوذی). خصوصا در وقتی که وکیل هم فوت شده باشد. بلی اگر ادعای علم کند بر موکل به مواطات، قول قول موکل است بایمین. واما کلام در مقام دوم (1) - که فی مابین مالک وعامل دعوی شود به این نحو که عامل بگوید که مایه وکل حصه ربح را منتقل نمودی به من به مبلغ نهصد تومان که من اقرار کردم. وبه غیر نهصد تومان از من چیزی نمیخواهی. ومالک بگوید که سیصد و شصت تومان که اقرار کردی که از مطالبه من وصول کرده [ ای ] هم میخواهم - -: پس در صورت اول ظاهرا قول مالک مقدم است با یمین. واما در صورت ثانیه باز قول مالک مقدم است با یمین.

163:سوال:

163:سوال: هر گاه زید تنخواهی به عنوان مضاربه به عمرو می دهد، وعمرو به بلاد بعیده میرود. وبعد از مدتی متمادی زید وعمرو هر دو متوفی شده اند. الحال وارث زید ادعا مینماید که (مافی الید عمرو از بابت مضاربه بهم رسیده). و وارث عمرو ادعا مینماید که (بر من معلوم نیست که مال المضاربه باقی بوده واین مال مخلف از .