جامع شتات جلد 3 صفحه 57

مستحق غیر بر آید وضامن مرده باشد، آیا صحیح است یا نه؟ -؟. وآیا شرط است در صحت زمان رضای مضمون له ومضمون عنه وقبول مضمون له یا نه؟ -؟. وآیا در صورت وجود ثمن که هنوز دین نشده، ضمان صحیح است یا نه؟ -؟.

جواب:

جواب: اظهر صحت این ضمان است. ولکن در همان رد ثمن، نه تخلیص مثمن. و اظهر صحت ضمان است در درک حاصل از آنچه بعد از بیع حادث می شود، از بنای عمارت وغرس اشجار هر گاه مالک اصلی آنها را ازاله کند. وضامن ارش آن را باید بدهد، و هم چنین اظهر این است که در صورتی که بعضی از آن مستحق غیر بر آید ضامن باید از عهده ثمن همان بعض بر آید، نه تمام آن. ودر همه رجوع به بایع میکند. مگر این که تصریح کند ضامن به ضمان تمام ثمن، که اظهر در این صورت نیز صحت است. واظهر این است که رضای مضمون له شرط است در مطلق ضمان. ولکن اظهر عدم اشتراط قبول است. یعنی ضرور نیست تلفظ به قبول، همان راضی شدن کافی است. ورضای مضمون عنه شرط نیست. واظهر این است که وجود ثمن در حین ضمان منافی صحت ضمان نیست. وتحقیق این مسائل موقوف است به بیان چند مطلب:

مطلب اول: در بیان اشتراط رضای مضمون له ومضمون عنه است: فاعلم ان فی اعتبار رضا المضمون له، قولان. المشهور بین الاصحاب (کما نسبه الهیم جماعه) الاول. وعن ابن زهره والتحریر الاجماع علیه. وعن الشیخ فی احد قولیه الثانی. والاول اظهر. لنا: مضافا الی الاصل والاجماع المنقول، ان الناس مختلفون فی سهوله القضاء و عدمها، وبالضمان ینتقل الحق من ذمه الی اخری فلولم یعتبر لزم الغرر والضرر. و لمفهوم صحیحه عبدالله بن سنان عن الصادق (علیه السلام) (فی الرجل یموت وعلیه دین فیضمنه ضامن للغرماء. فقال: اذا رضی به الغرماء فقد برئت ذمه المیت). (1) وعباره فقه الرضا (علیه السلام) المعتضده بالعمل )وان کان لک علی رجل مال وضمنه رجل عند موته وقبلت ضمانه، قد برء وقد لزم الضامن رده علیک) ویؤیده ما رواه الشیخ بسنده الی عیسی بن عبدالله. .