جامع شتات جلد 4 صفحه 101

معمول دارند.

38: سؤال:

38: سؤال: شخصی در مقبرهء مسلمین - که در جوار امام زاده ای است - حفر ممر آبی بکند که آب باران وسیل خرابی به قبرستان وقبر امام زاده نرساند. وبه سبب این حفر قلیل آبی بر آید، وبعد از آن دو سه پشته قنات بالا برده وآب بسیار بیرون آورده که در ملک طلق آن شخص جاری می شود. آیا این آب مال حافر است یا مال امام زاده یا همه مسلمین؟ -؟ -؟. ومتولی امام زاده مدعی است (نظر به وقفنامه که در دست دارد که سیصد سال قبل نوشته شده اینکه در سمت غربی امام زاده در قدیم چشمه ساری بوده که وقف امام زاده بوده، وشصت سال قبل از این منطمس شده) این آب همان آب امام زاده است وباید به مصرف او برسد. چه باید کرد؟.

جواب:

جواب: این قبرستان اگر وقف است تصرف در آن به غیر مقصود واقف، جایز نیست. وحفر قنات جایز نیست. وباید آن قنات را پر کند وزمین را به حال خود بگرداند. و همچنین هر گاه وقفیت ثابت نباشد ودایر باشد ومحل قبر کردن اهل قریه باشد، باز آنهم داخل حریم قریه است وتصرف در آن صورتی ندارد. بلی هر گاه از جمع شدن آب باران وسیلاب ضرر رسد به سبب جمع شدن در بعضی از آن موضع، به قدر رفع ضرر می توان ممر آبی در آن حفر کرد به قدر رفع ضرر و بیشتر جایز نسیت. وبر فرضی که کسی چنین تصرفی کرد وکسی آن قنات را هم پر نکرد، آبی که از آن، جاری است مختص همان زمین قبرستان است واختصاص به حافر ندارد. بلکه در صورت عدم ثبوت وقفیت، منافع حریم متعلق به صاحبان قریه وصاحبان حریم است ودر صورت وقفیت هم متعلق به همان قبرستان است. و هر گاه قبرستان را به آن حاجتی نیست به جهت تعمیر یا رفع ضرر، ظاهر این است که باید به مصارف خیر برسد. ودور نیست که صرف تعمیر قبر همان امام زاده که در جوار قبرستان است بشود، بهتر باشد واگر محتاج نباشد، به مصرف قبرستان یا مقبره امام زاده دیگر برسانند. ودر این صورت هر گاه متولی سخن خود را به ثبوت شرعی برساند به مصرف قبر امام زاده رساندن، واضح خواهد بود. ولکن بر فرض اثبات این مطلب، باز تصرف در قبرستان وحفر قنات بی صورت بوده وبر