جامع شتات جلد 4 صفحه 127

آنکه محکوم به موت شد منتقل می شود به وارث او در حین ثبوت موت، و همچنین از او به وارث او، وهکذا... و همچنین حصه وارث - بعد از رسیدن نوبت وقف به ایشان هر گاه وقف بر اولاد باشد نسلا بعد نسل، بر نهجی که واقف شرط کرده - آن نیز در طبقه ای که استحقاق ایشان ثابت شده باشد باید ضبط گردد تا به او یا به وارث او برسد.

55: سؤال:

55: سؤال: هر گاه ملکی وقف باشد. ومن بعد موقوف علیهم احداث نمایند در آن ملک اعیان چند از قبیل نهر آب وقطعات مزرع واشجار وعمارت. آیا مصالحه نمودن بعض موقوف علیهم بعضی از اعیان مزبوره را به یکدیگر، مشروع است یا نه؟ -؟. ودر صورت مذکوره آیا نماز در این املاک صحیح است یا نه؟ -؟.

جواب:

جواب: اولا باید دانست که هر گاه غرض واقف از وقف زمین معلوم باشد که از برای زراعت است (مثلا)، جایز نیست مخالفت شرط واقف، وجایز نیست در آن خانه ساختن وباغ ساختن وامثال آن. واین غصب است ونماز هم در آن صحیح نیست. واما هر گاه وقف مطلق باشد یا عام باشد که هرگونه انتفاعی که موقوف علیهم بخواهند ببرند هر چند به باغ کردن وخانه ساختن باشد. در اینصورت این تصرفات جایز است به اذن شرکا. ونماز صحیح است ولکن به منزلهء عاریه است و آن زمین مختص این شخص نمی شود. وبدون اذن سایر موقوف علیهم این تصرفات غصب است، مثل سابق. ونماز در آن صحیح نیست. واما صلح اعیان: پس اگر مراد صلح اعیان خارجه است (مثل درختی که در آنجا غرس کرده وسنگ وآجری که از خارج آورده) پس در آن اشکالی نیست هر گاه آن شرکا به یکدیگر صلح کنند. واظهر این است که به غیر ایشان هم صحیح است. و همچنین صلح منافع اشجار واحجار وامثال آن در مدت معینی. واما صلح حق انتفاع به اصل زمین (که شرکا او را در آن مأذون کرده اند وخود هم نصیبی دارد) تا مدت معینی، پس آن نسبت به حصه خود او باکی نیست. واما در غیر آن بدون اذن شرکا - به غیر آن شرکا - پس آن صحیح نیست. چون ملک او نیست، وحق لازمی هم در آن ندارد، وعاریه دادن شرکا به او محض اباحه تصرف است از برای او. چنانکه عین مستعاره را جایز نسیت اعاره واجاره چه جای صلح.