جامع شتات جلد 4 صفحه 128

پس همچنین منفعت آن را به غیر نمی توان منتقل کرد بدون اذن ایشان. واما هر گاه مدت معین نباشد یا مادام العمر باشد پس مصالحهء اصل منافع اعیان هم مشکل است چه جای حق زمین. زیرا که معلوم نیست که چنین جهالتی در صلح هم جایز باشد. واما هر گاه بنا وعمارت از سنگ وخاک همان زمین باشد، پس این در حکم اصل زمین است. واز آن قبیل است حفر نهر وساختن مرز در آن خاک.

56: سؤال:

56: سؤال: هر گاه زید وقف کند ملکی را، وتولیت آن را مادام الحیات برای خود قرار دهد، وبعد موته از برای ارشد اولاد ذکور باشد نسلا بعد نسل بشرط تقدم طبقه اولی بر طبقه سفلی ومنافع ملک را چنین قرار دهد که اخماسا قسمت شود. خمسی از آن مصروف سبیل خیر شود. وخمسی از آن را اولاد او به مصرف برسانند به طریق ارث شرعی. وسه خمس دیگر مخصوص واقف باشد من باب التولیه مادام الحیات. وبعد موته دو خمس اول باز به طریق سابق صرف شود وسه خمس دیگر به مصرف مزار واقف وتلاوت قرآن شود از برای او. ودر حین وقف دو پسر داشت یکی بکر ویکی عمرو. الحال بعد انقضای چندین طبقه وارث او پسری از نسل بکر مانده که به پنج پشت به زید می رسد. وپسری نیز از نسل عمرو مانده که آن نیز به پنج پشت به زید می رسد، وپسری دیگر از او مانده که به چهار پشت به زید می رسد. الحال آن خمسی که مقرر داشته بود که به اولاد بدهند به طریق ارث شرعی، چگونه قسمت می شود؟ آیا اقرب به واقف - که آن پسر عمرو است که به چهار پشت به واقف می رسد - منع ابعد می کند از نسل هر کدام باشد -؟. یا منع اقرب ابعد را مختص است به همان سلسلهء عمرو -؟.

جواب:

جواب: بدان که: ظاهرا مراد از قسمت بر سبیل ارث شرعی آن است که در هر طبقه باید منافع را فرض کرد که میراث واقف است وبه طریق میراث قسمت کرد، خواه واقف در حیات باشد یا نه. یعنی چنانکه هر گاه واقف که مالک ملک بوده میمرد واین ملک می ماند بایست در میان اولاد (للذکر مثل حظ الانثیین) قسمت شود وولد صلبی مانع ارث اولاد اولاد باشد، همچنین در حیات واقف منافع (را) (للذکر مثل حظ الانثیین) میان خود اولاد صلبی قسمت کنند، وبه