جامع شتات جلد 4 صفحه 224

وقول دیگر در مسأله این است که این معنی در حکم وصیت است به این که تمام مال را به سایر ورثه بدهند. پس باید ملاحظه کرد هر گاه ثلث مال وفا می کند به مقدار سهم او، پس مقدار حصه او مختص باقی است. واو با سایر ورثه در ثلثین باقی حصه می برد. واگر وفا نمی کند هر قدر آن که از ثلث خارج شود به باقی ورثه می دهند. و [ او ] در باقی حصه دارد. واین قول ضعیف است، به جهت آن که وصیت از افعال مکلف است وباید مقصود باشد، وشکی نیست که از این عبارت که گفته است، وصیت به باقی ورثه مستفاد نمی شود به هیچ یک از دلالات حتی به دلالت تبعیه که آن را (دلیل اشاره) می گویند. بلی لازم کلام این است - بر فرض قبول واستماع آن - این که همه مال از باقی ورثه شود. به جهت آن که امر منحصر است در این. واین از بابت امور جبریه وقسریه است - مثل انتقال ملک به سبب موت اولاد، ومثل حصول عتق از برای پدر، هر گاه او را فرزند بخرد هر چند نداند پدر است، وامثال آن - واین نه به جعل موصی حاصل شده تا از باب وصیت باشد. وهر امری که مسبب از فعل موصی شود آن را وصیت نمی گویند تا قصد وصیت نداشته باشد.

91: سؤال:

91: سؤال: هر گاه شخصی در حال بیماری وصیت نموده که جمیع متروکات او را صرف حمام یا کاروانسرا ووجوه بر نمایند، واولاد ندارد، وصیت او از ثلث معتبر است یا از اصل؟

جواب:

جواب: وصیت او از ثلث معتبر است. و هر گاه هیچ وارثی ندارد وارث او امام است، به دست فقیه عادل باید داد، آنچه داند چنان کند. والله العالم.

92: سؤال:

92: سؤال: هر گاه زینب در حین مرض موت به این طریق وصیت نموده که (مهر شوهرم را که متوفی گردیده بخشیدم. وفلان هفت قفیز زمین را دو قفیز آن از پسرم باشد، وپنج قفیز باقی از برای ملا نشاندن سر قبر وصلات وصوم من باشد. ومهر و تملیک شوهر حیم را به او بخشیدم. وآنچه خانه شوهر سابقم هست از پسرم باشد. و فلان اطاق که خریده ام از شوهر حالم باشد). ودر باب صرف نمودن پنج قفیز زمین در ما ذکر اهتمام بسیار داشته وصد مرتبه اعاده نموده وسفارش به حاضرین کرده حتی آن که گفته که کسی را در آن دخلی ورجوعی نباشد ودیناری به خود عاید ننمایند وتمام قیمت آن را به مصارف مذکوره برسانند. وبعد از فوت زینب به دو سه یوم شوهرش نیز وفات یافته واز مرحومین یک نفر صبیه