جامع شتات جلد 4 صفحه 240

وباید دانست که باید ملاحظه کرد که آن منافع ابدی یا [ در ] مدت معین، زاید بر ثلث نباشد. ودر زاید بر ثلث محتاج است به امضا ورثه. وطریق معرفت خروج از ثلث هر گاه مدت معینه باشد این است که آن آسیا را با منافع آن ابدا قیمت کنند وبی منفعت در آن مدت هم قیمت کنند، وببینند که تفاوت مابین قیمتین، از ثلث بر می آید یا نه. مثل این که می گویند آسیا با جمیع منافع به دوازده تومان می آرزد، و هر گاه منافع ده ساله او را وضع کنیم شش تومان می آرزد. وتفاوت میان دو قیمت شش تومان است. پس اگر این شش تومان از ثلث ترکه بر می آید، تمام وصیت ممضی است. وطریق معرفت در صورت وصیت به منافع ابدی، خالی از اشکال نیست. ودر آن چند وجه ذکر کرده اند. بهترین آنها این است که باز چنین کند. یعنی آن آسیا را با منفعت ابدی قیمت کنند وبی منفعت هم قیمت کنند. وتفاوت مابین دو قیمت را ملاحظه کنند که از ثلث بر می آید یا نه. وهر چند نادرست است که مال بی منفعت قیمتی از برای آن بماند لکن در بعضی جاها باز قیمتی از برای او می ماند. مثل این که آن مال که منفعت آن را وصیت می کند غلامی باشد که هر چند منافع او از غیر باشد، که آزاد کردن او از برای کفاره وغیره آن صحیح است. پس البته قیمتی دارد. و هم چنین آسیا هم اگر ملک ورثه باشد تسلط بر آن دارند به انحا تصرفات در این که اول غله خود را در آن آرد کنند یا از غیر را. وامثال آن از منابع که منشأ ثبوت قیمتی از برای او می شود. واما حکایت بر هم زدن تقسیم: جواب آن این است که در لزوم هبه، قبض شرط است. هر گاه در حال حیات به قبض کبار داده واز جانب صغار خود قبض کرده، دیگر کسی نمی تواند بر هم بزند. و هر گاه به قبض کبار نداده باشد در حصه کبار بر هم می توان زد

106: سؤال:

106: سؤال: هر گاه کسی وصیت کند که فلان باغ را به فلان پسر بدهید، وفلان ملک را به فلان دخترم، وفلان خانه را به پسر دیگرم، وهکذا.... تا همه اموال را به این نهج وصیت کند. آیا این معنی (وصیت) است - که در عین مال ویا در ثلث معتبر است. ومقدم در ذکر مقدم است -؟ یا در معنی وصیت به تعیین میراث است؟

جواب:

جواب: هر گاه از خارج معلوم باشد به قرائن که مراد وصیت است به آن اعیان، نه قسمت میراث، پس حکم وصیت در آن جاری است هر چند مستوعب ترکه باشد. واین در صورتی است که موصی جاهل است به مسأله ونمی داند که اختیار بیش از ثلث را ندارد