جامع شتات جلد 4 صفحه 273

گمان حقیر این است که شیخ به روایت ابی بصیر استدلال کرده باشد که در کتاب دین تهذیب است (قال: سألت ابا عبد الله - ع - عن الرجل یقتل وعلیه دین ولیس له مال، فهل لاولیائه ان یهبوا دیته لقاتله وعلیه دین؟ فقال: ان اصحاب الدین هم الخصما للقاتل، فان وهبوا اولیائه دیه القاتل فجائز، وان ارادوا القود فلیس لهم ذلک حتی یضمنوا الدین للغرما، والا فلا). (1) ودر فقیه همین روایت را نقل کرده وبعد از (هم الخصما للقاتل) گفته (فان وهب اولیاؤه دمه للقاتل ضمنوا الدین للغرما، والا فلا) (2)

ومفهوم این نیز افاده می کند که اگر خواهند قصاص کنند ضامن نمی شوند. وسند حدیث ضعیف است به سبب محمدبن اسلم جبلی. ولکن شیخ در کتاب دیات روایت کرده است موافق روایت فقیه به سند خود از یونس از ابن مسکان از ابی بصیر. وسند او تا یونس عیبی ندارد. (3) وبه هر حال این خبر مقاومت نمی کند با دلیل مشهور. ودر اینجا قول دیگر هست که در مختلف از ابی منصور طبرسی(4) نقل کرده. وآن این است که اگر قاتل بذل دیه کند اولیا نمی توانند قصاص کنند مگر با ضمان دین، واگر بذل دیه نکند جایز است قصاص بدون ضمان دین. وبه هر حال این دو حدیث هم از جمله اخباری هستند که دلالت دارند بر تعلق دین به دیه ودر همه جا قول مشهور اقوی واظهر است. والله العالم.

123: سؤال:

123: سؤال: شحصی در حینی که اراده سفر مکه کرده است وصیت کرده است میان اولادش آنچه داشته است. بعضی را زیاده داده است وبعضی را کم. وچون دو زن داشته است بعضی را اسم برده است که عوض مهر والده اش این قدر بدهند. وبعضی را گفته است چون عروسی برای او نکرده ام این قدر بدهند. وحال که موصی امر حق را در سفر مذکور اجابت نموده، بعضی از ورثه که رسد ایشان کمتر است راضی نیستند.

1- وسائل، ج13، ابواب الدین، باب 24، ح2.
2- فقیه، ج4، ص119، باب 57، ح1.
3- تهذیب، ج2، ص95.
4- احمد بن علی بن ابی طالب، صاحب کتاب معروف «احتجاج» تاریخ تولد و وفاتش به طور دقیق مشخص نیست. ولی نظر به اینکه وی استاد رشید الدین مح مد بن علی بن شهر آشوب است و او در سال 588قمری در سن 99 سالگی وفات کرده، می توان گفت طبرسی از شخصیت های اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم است که با شیخ بزرگ ابو علی فضل بن حسن طبرسی صاحب مجمع البیان معاصر بوده و او نیز استاد ابن شهر آشوب است.