جامع شتات جلد 4 صفحه 277

تصحیح وصیت کنیم ثلث مال را وضع می کنیم. وثلثین را کما فرض الله قسمت می کنیم میان سه نفر. وبعد از آن ملاحظه می کنیم هر گاه به هر یک از دو نفر به قدر حصه آن کبیر رسیده تمام ثلث مال وصی می شود. و هر گاه نرسیده، از ثلث تمام می کنیم وباقیمانده ثلث را به وصی می دهیم. و هر گاه زیادتر رسیده، از ثلث تمام می کنیم وباقیمانده ثلث را به وصی می دهیم. و هر گاه زیادتر رسیده، زیادتی مال آنها است وبه وصی نمی دهیم. به جهت آن که حرمانی که محتمل بود که منظور موصی باشد نسبت به آنها، به همان وضع ثلث در اول دفعه نسبت به مجموع مال استیفا شده است.

130: سؤال:

130: سؤال: هر گاه شخصی در مدت هفت ماه مرض استسقا داشته، وهفت روز قبل از فوتش باغ وخانه [ ای ] که داشته به زید فروخته به قیمت نازلی، که خود مشتری وبایع هر دو میدانستند که گنجایش بیشتر دارد. وبعد از مبایعه، زید مشتری را وصی خود کرده که (قیمت باغ وخانه مرا به فلان مصرف وفلان مصرف برسان)، ومفروض این است که در این ظرف مدت در میان رختخواب افتاده وقادر به بر خواستن نبوده. آیا در این صورت این معامله صحیح است یا نه؟ و هر گاه صحیح باشد ثلث قیمت باغ وخانه را به مصارفی که گفته است باید برسد یا تمام؟

جواب:

جواب: بیع محاباتی که به اقل از ثمن المثل واقع می شود، از جمله منجزاتی است که هر گاه در مرض الموت واقع شود در آن خلاف است. واظهر در نظر حقیر این است که منجزات مرض الموت از اصل مال صحیح است واختصاص به ثلث ندارد. اما وصیتی که کرده است که آن قیمت را زید مشتری به مصارف خاصه برساند پس اگر آن قیمت زاید بر ثلث اصل مال میت نیست، همه را باید به آن مصارف برساند. واگر زاید بر ثلث اصل مال (یعنی مجموع اموال) او است، پس اگر وارث اجازه آن قدر زاید را نکند، به قدر ثلث اصل مال را به آن مصارف می رساند. وزاید بر آن مال وارث است.

131: سؤال:

131: سؤال: در وصی دیانت وعدالت را شرط می دانید یا نه؟

جواب:

جواب: اظهر واشهر اعتبار عدالت است. ودور نیست که به مجرد وثوق واعتماد هم اکتفا کنیم هر چند به وصف عدالت متصف نباشد. وظاهر این است که شرط عدالت یا وثوق واعتماد از برای قبول خبر او است در آنچه باید بکند. نه از برای صحت فعل او در نفس الامر. پس اگر ظاهر شود فسق او ولکن به ثبوت برسد که آن وصیت را به عمل آورده صحیج است، هر گاه ظهور فسق بعد از عمل آوردن وصیت باشد.