جامع شتات جلد 4 صفحه 286

خودت داشته باشد. مریض گفته (بعد از آنچه گفته ام، آنچه باقی ماند ثلث آن را سه رسد نمائید، یک را به خمس وزکات ودو ثلث دیگر را به مصرف صوم وصلات بدهید). و ورثه بعد از فوت امضای مراتب را نموده اند. آیا وصایای مزبوره را در چنین صورتی مرتب دارند در اخراج ثلث که ابتدا به اول فالاول نمایند تا هر قدر که ثلث کفایت نماید؟ یا مجموع را با هم حساب نمایند واز هر یک ثلث بگیرند؟

جواب:

جواب: اولا ملکی که گفته است به رد مظالم بدهند، تمام آن را به رد مظالم بدهند. و ثلث ثلث باقیمانده را بعد از وضع ملکی که گفته است به رد مظالم بدهند وملکی که گفته است به پسر بدهند، به مصرف خمس وزکات میرسانند. وچون تعیین مقدار نکرده نصف آن ثلث را به خمس بدهند ونصفی به زکات. باقی می ماند آن ملکی که برای پسر بزرگ وصیت کرده ودو ثلث ثلث باقی که از برای صوم وصلات وصیت کرده. پس باید ملاحظه کرد هر گاه قیمت آن ملک ودو ثلث از آن ثلث باقی، مساوی ثلث مجموع مال هست، بعد وضع رد مظالم وخمس وزکات به همان نحو وصیت معمول میدارند و ملک را به پسر بزرگ می دهند ومساوی دو ثلث ثلث باقی را به مصرف صوم وصلات میرسانند. و هم چنین هر گاه کمتر از ثلث مجموع مال باشد. و هر گاه بیشتر از ثلث مجموع مال باشد. پس هر گاه ورثه اجازه کنند به آن، چنین خواهد بود. و هر گاه ورثه اجازه نکنند مقدم میدارند وصیت ملک را از برای پسر بزرگ. پس هر گاه آن ملک مساوی ثلث است، دیگر چیزی برای صوم وصلات نمی ماند. و هر گاه کمتر است باز ملک را به پسر بزرگ می دهند بالتمام وتتمه را صرف صوم وصلات می کنند. و هر گاه بیشتر است به قدر ثلث اصل مال را از ملک به او می دهند وتتمه داخل میراث است. در صورتی که بنا به گرفتن صوم وصلات شد ظاهر این است که در صورت اطلاق از برای هر سال نماز یک ماه روزه میگیرند. ودور نیست که نماز آیات هم داخل باشد هر گاه از او فوت شده باشد. واینها که گفته شد مبتنی بر آن است که رد مظالم وخمس وزکات حقیقت است در واجبات این حقوق، و هر گاه از قرائن معلوم شود که وصیت به آنها از راه احتیاط است، آنها هم حکم وصیت خواهند داشت، واز ثلث اعتبار می شوند نه از اصل. والله العالم.

146: سؤال:

146: سؤال: هر گاه کسی وصیتنامه نوشته باشد در سفری به این مضمون که (ای فلان هر گاه من در این سفر فوت شوم فلان دین مرا ادا کن. وفلان امر مرا چنان کن. و