جامع شتات جلد 4 صفحه 291

معتد بهی، یا تحصیل کسبی وحرفه ای. و هر گاه این معنی از برای بعضی حاصل شود دون بعضی به قدر سهم آن را که ظاهرا غنی است به فقرا می دهد. و هم چنین هر یک از وارث که محتاج شدند به قدر نصیب او، به او می دهد به تدریج. واما سؤال از حقوق مالیه: هر گاه وصی علم داشته باشد که خمس یا زکات متعلق به آن مال بوده والحال هم آن مال باقی است، باید بدهد. و هر گاه علم ندارد خمس در آن واجب نمی شود. واما زکات، پس هر گاه حصه هیچ یک از وراث به قدر نصاب نیست، به هیچ وجه زکات به آن متعلق نمی شود. و هم چنین است هر گاه به قدر نصاب باشد مادامی که وارث متمکن از تصرف در آن نشده وملکیت او مستقر نشده به سبب عدم ظهور فقر و حاجت، زکاتی متعلق به آن نمی شود هر چند در دست وصی بماند تا سال بر آن بگذرد، زیرا که شرط است در وجوب زکات، استقرار ملک وتمکن از تصرف و گذشتن سال بر آن (در آنچه حلول سال در آن شرط است) در دست مالک. ومفروض این است که در اینجا نه استقرار ملک حاصل شده ونه تمکن از تصرف.

148: سؤال:

148: سؤال: شخصی وصیت نموده که (بعد از من طفلی دارم باید خاله ام متوجه شود ووصی من است که مال مرا بعد از من به هر نهج که صرفه صغیر باشد از آن قرار عمل نماید). آیا چنین وصیتی صحیح است یا نه؟ وبا وجود وصیت، همین صغیر را خاله مادری می باشد ومی گوید که حضانت طفل همشیره ام به من می رسد. در این صورت کدامیک اولی تر است به حضانت ومتوجه شدن [ به ] اموال او؟. و هر گاه هیچ یک [ از ] اینها قابلیت نداشته باشند (با وجود عدم ولی شرعی) امر صغیر را چه باید کرد؟.

جواب:

جواب: وصیت پدر در مال صغیر نافذ است، وباید به مقتضای آن عمل کرد. واما وصیت در حضانت ومحافظت صبی، پس ظاهر این است که منوط به وصیت پدر نیست. وآن حقی است که حق تعالی از برای پدر ومادر در حیات ایشان قرار داده است، وبعد از آن از برای اقارب، ونمی توان آن را به وصیت از برای غیر قرار داد. پس باید دانست که حق حضانت ومحافظت بعد از پدر از برای کیست. وچون از ظاهر سؤال معلوم می شود که آن طفل مادر ندارد، حق حضانت ومحافظت بعد از پدر از برای کیست. وچون از ظاهر سؤال معلوم می شود که آن طفل مادر ندارد، حق حضانت بعد از فوت پدر ومادر (هر دو) اظهر این است که به اقارب رجوع می شود، الاقرب فالا قرب. یعنی هر کدام میراث می برند از طفل، مقدم است بر آن میراث نمی برد. ودر جائی که هر دو میراث می برند باید قرعه کرد. وزیادتر بودن میراث منشأ تقدم نمی شود. چنانکه در صورت سؤال خاله پدر دارد وخاله مادر. و