جامع شتات جلد 4 صفحه 304

آن ضعیفه به سفر مکه که رفت مشرف شد وبرگشت. وبعد از دو سه ماه که گذشت بنای او چنین شد که دو طاق آب وملک در دو قنات داشت یکی دایر ویکی بایر، که قیمت اینها مبلغ سیصد وپنجاه تومان می شود، وقف نموده باشد: به این نحو که مداخل آنها به مصارف فقرا برسد، که تولیت آن تا حیات آن باقی است با خود باشد، وبعد از فوت او با برادر وشوهر او باشد، بعد از فوت آن دو نفر با حاکم شرع باشد. در آن اوقات فی الجمله ناخوشی بهم رسانید وشخص عالمی را طلبید وآن دو طاق آب وملک را وقف کرد، وصیغه را هم جاری نمود. واز راه احتیاط که مبادا بعد فقیر شود از دو عالم مجتهد این مسأله را تحقیق نمود که (هر گاه دو طاق آب وملک بیست تومان مثلا منافع داشته باشد هیجده تومان آن را می تواند حق التولیه از برای خود قرار دهد یا نه)؟ آن دو نفر مجتهد تجویز کرده بودند واز این قرار صیغه را جاری کرده بوده است. وبعد از چند روزی این مسأله را از مجتهد دیگر سؤال کرده بودند آن مجتهد گفته بوده است که (حق التولیه که به این قدر باشد، صحیح نیست.). آمده بودند وبه آن ضعیفه گفته بودند که (فلان مجتهد حق التوالیه چنینی را صحیح نمی داند. شما راضی هستید که اگر این وقف صحیح نباشد این آب وملک را به ما ببخشی که بعد از فوت تو ما به مصارف خیرات تو رسانیم)؟. ضعیفه گفت (غرض من این است که این تنخواه به فقرا برسد) وساکت شد. ودر روزی که این دو طاق آب وملک [ را ] وقف کردن این وصیت را هم کرد که (ثلث مال مرا به این مصرف برسانید، وجنازه مرا به نجف اشرف برسانید، وسی سال صوم وصلات از برای من بگیرید، وتتمه ثلث را به فقرا بدهید). واز وصیت سابق هیچ حرف نزده بود. و بعد از چند روزی ضعیفه فوت شد. در این صورت آن وقف صحیح است یا نه؟ وآن وصیت او ل با وجود این دخل وتصرفات به جا می ماند یا نه؟ و هر گاه وقف صحیح نباشد به وصیت اول باید عمل کرد یا نه؟ واگر وقف صحیح باشد در آن یک طاق قنات بایر هم صحیح است یا نه؟

جواب:

جواب: اولا موصی حاکم شرع [ را که ] وصی نموده، معلوم نیست. اگر حاکم شرع معینی است خوب است، والا پس وصی تعیین نکرده، ودر آن وقت ولایت واختیار وصایت با حاکم شرع است هر کی [ را ] او بخواهد او باشد. وثانیا مراد از این که (سیصد تومان از مال من باید به فقرای سادات وعوام بالسویه برسد) هم معلوم نیست. هر چند ظاهر این