جامع شتات جلد 4 صفحه 311

معینی را صرف مستحب نمایند. ووصی بعد از موت که مطلع شده، صرف واجب میت را زیاده بر آنچه معین کرده می داند، آیا وصی می تواند که بعض مستحبات را موقوف دارد و صرف واجبات موصی نماید یا نه؟

جواب:

جواب: اگر آن واجب واجب مالی است (مثل دین وزکات وخمس وامثال اینها) وزاید بر ثلث است، ثلث را تمام به مصرف آنها می رساند. واگر وفا نکند از اصل مال تمام می کند، وبرای مستحب چیزی نمی ماند، مگر وارث اجازه کند. واگر واجب بدنی باشد مثل نماز وروزه، پس اظهر این است که هر گاه ثلث زاید بر آن نباشد تمام ثلث را به مصرف آن می رساند، واز برای مستحب چیزی نمی ماند. واگر زاید باشد اول واجب را به جا می آورد وتتمه را صرف مستحب می کند. و در اینجا واجب از اصل مال اخراج نمی شود هر گاه ثلث وفا نمی کند. و از اینجا ظاهر می شود حکم آن که مالی وبدنی (هر دو) باشد که باز بدنی تعلق به ثلث دارد و از اصل در نمیرود ومالی از اصل تمام می شود هر گاه ثلث به آن وفا نمی کند. و باید دانست که حج واجب حکم آن حکم واجب مالی است، هر چند بدن هم در آن شریک است. وحکم مسأله ثانیه از مسأله سابقه معلوم می شود. زیرا که واجب اگر مالی است از اصل مال بیرون میرود هر چند زاید بر ثلث باشد، وهر چند تمام مال باشد. پس اگر بعد از وضع آن چیزی می ماند باید ملاحظه کرد که آن قدر برای مستحب تعیین کرده هر گاه زاید بر ثلث باقیمانده نیست بیرون می کنند. و هر گاه زاید باشد، در قدر زاید موقوف است به اجازه وارث. و هر گاه آن واجب بدنی باشد، پس وصیت به آن نیز در ثلث معتبر است مثل مستحب. ولکن در این صورت باز اظهر لزوم تقدیم واجب است بر مستحب هر گاه ثلث زائد بر قدر واجب است ومستحب را از تتمه ثلث به قدر ممکن اخراج می کنند والا فلا. مگر به اجازه وارث.

159: سؤال:

159: سؤال: در وصی عدالت شرط است یا نه؟ وعلم موصی به مسأله یا به حال او وعدم علمش تفاوتی دارد یا نه؟

جواب:

جواب: اظهر واشهر اشتراط عدالت است در وصی. و هم چنین اشهر واظهر این است که هر گاه شخص عادلی را وصی کند و بعد از آن فسق او ظاهر شود، باز وصایت باطل می شود ومعزول می شود. واظهر این است که عزل مشروط به حکم حاکم هم نیست.