جامع شتات جلد 4 صفحه 317

لفظ - آزاد کردم - آزاد نمی شود وصیغه علی حده عربی می خواهد. پس آنها را در ملک خود باقی میدانست در عوض مهر، جاریه را تملیک من کرد ونوشتن وصیتنامه مبتنی است بر محض آن لفظی که در حال بیماری گفته است. وچون من هم چنین اعتقاد کرده بودم واعتقاد هم دارم که این لفظ اعتباری ندارد، پس الحال مال من خواهد بود. این توجیه گفتار زوجه است. ولیکن ظاهر آن است که صیغه عربی واجب نباشد. خصوصا در صورت عجز از عربی وصراحت لفظ غیر عربی در لغت متکلم به آن، چنانکه در ما نحن فیه لفظ (آزاد کردم) خصوصا در جواب سؤال زوجه صریح است در عتق. پس زوجه ماخود خواهد بود به اقرار خود. خصوصا با تایید آن به وصیتنامه. ومعلوم می شود تملیک جاریه که بینه بر آن قائم شده صورت تملیکی بوده که حقیقت آن بر بینه معلوم نبوده، یا چنین گمان می کرده اند که لفظ (آزاد کردم) مفید عتق نیست. این سخن ها که گفتیم در اثبات حریت در صورت حصول قطع به وصیتنامه است نسبت به همه ورثه و [ با ] قطع نظر از حصول قطع نیز نسبت به زوجه فقط، به سبب اقرار خود بر آن حکایت. واما بنابر این که وصیتنامه افاده قطع نکند پس جاریه در رقیت سابقه باقی است و مال ورثه است، وزوجه از آن ممنوع است به اقرار خود که مقدم بر بینه او است. مگر این که خدشه در دلالت آن لفظ بر عتق بشود. واگر قبول کنیم عدم دلالت آن را، پس جاریه مال زوجه خواهد بود، به سبب بینه. واظهر قبول دلالت است، پس جاریه آزاد خواهد بود نسبت به حصه زوجه، ورقیق است نسبت به حصه دیگران. مطلب سوم: بعد از آن که عدم لحوق ولد ثابت شد (چنانکه گفتیم) وراث منحصر می شوند در زوجه غیر ذات ولد ودختر خالو ودختر خاله. ربع ترکه مال زوجه است از عین منقولات وما فی معناها، ومحروم است از اعیان واثمان اراضی. خواه املس باشد و خواه مشغول به بنا واشجار. ومحروم است از اعیان ابنیه وآلات واشجار مثمره وغیر مثمره، نه از قیمت آنها. وباقی ترکه تقسیم می شود ما بین دختر خالو ودختر خاله علی السویه، هر گاه در مرتبه واحده باشند. والله العالم.

161: سؤال:

161: سؤال: هر گاه زنی بعد از عقد بگوید که (دختر من شیر والده زوج خود [ ش ] را به قدری که حد رضاع به عمل آمده است، خورده). وجمعی از زنان ومردان هم شهادت می دهند. ومی گوید که (من قبل از نکاح عالم به حرمت نبوده ام). ومادر زوج او