جامع شتات جلد 4 صفحه 413

جواب:

جواب: زوال عقل [ اگر ] به سرحد جنون است، که از جمله عیوب است. ودر صورت جهالت به حال، عقد شده الحال که زوج مطلع شده می تواند فسخ نکاح کند و هر گاه به سرحد جنون نیست وهمین صرعی است که منشأ اغما وبیهوشی است، این داخل عیوب نیست که بالذات منشأ تسلط بر فسخ باشد. بلی اگر با شرط صحت وعدم آزار گرفته وخلاف آن ظاهر شود می تواند فسخ کرد. و اگر کسی امر را بر او تدلیس کرده و عیب را پوشانیده واو به گمان صحت گرفته هم ظاهر این است که مسلط باشد بر فسخ. ولکن در اینجا الحال تأملی دارم وفرصت مراجعه نیست. احوط این است که فسخ نکند، یا طلاق بگوید(1) واما حکایت مهر بعد از دخول پس اگر کسی تدلیس بر او کرده او باید غرامت مهر را بکشد. هر گاه زوجه خود تدلیس کرده هم مستحق مهر نیست. ودر صورتی که غیر تدلیس کرده زوجه مستحق (مهر مسمی) است به سبب دخول، مگر در صورت جنون ودر وقتی که ولی شرعی او را عقد نکرده باشد. که در اینجا مستحق (مهر المثل) است. وولی شرعی مجنون (هرگا جنون از حال صغر بوده متصل به آن باقی مانده) پدر وجد پدری است، و اگر پدر وجد نباشد ولی حاکم شرع است. (2)

و هر گاه بعد کبر عارض شده، ولی او حاکم شرع است. وباید دانست که خیار فسخ فوری است. و هر گاه بعد از اطلاع راضی شده وبعد پشیمان شده دیگر خیاری ندارد. والله العالم.

248: سؤال:

248: سؤال: چه می فرمایند در این مسأله که شخصی مدتی است به سفر رفته و مفقود الخبر است. ویک زوجه وچهار اولاد - که یکی ذکور کبیر وسه اناث صغیر - از او باقی است. وقدری املاک وجنس داشته. ودر زمان حضور خود ولد ذکور کبیر خود را از خانه بیرون کرده. وحال مدت ده سال می شود که رفته ومفقود الخبر است. زوجه او یکی از صبیه هارا برداشته وبه خانه بکر رفته. وقدری ملک که بوده با اجناس دیگر همه را تصرف نموده. وبه ولد ذکور ودو صبیه دیگر (که زوج او از زوجه دیگر داشته) تصرفی ودخلی نداده. وفروخته وبه مصرف خود رسانیده. وادعا می نماید که پاره ای از این اموال را که فروخته ام از عوض صداق برداشته ام. وپاره دیگر را از عوض نفقه وکسوه خود وصبیه مذکوره برداشته ام. وم