جامع شتات جلد 4 صفحه 446

از برای مدعی باقی می ماند ودر اینجا بالمره بی حق می شود. پس جایز نخواهد بود عقد مگر در صورت مسامحه ومماطله، چنانکه پیش گفتیم. اما نظر به این که تا به حال بر زوجه امری ثابت نشده واختیار خود را دارد، باید صحیح باشد. ودور نیست ترجیح جواز عقد، در صورت مسامحه ومماطله که مستلزم حرج وضرر باشد، دون غیر این صورت. خصوصا در صورت دوم، یعنی عدم سماع دعوی بعد عقد. چنانکه ظاهر صاحب مسالک است.

270: سؤال:

270: سؤال: بعد از فوت پدر حضانت طفل با مادر است یا وصی پدر؟

جواب:

جواب: بعد از موت پدر، مادر احق است به حضانت ولد از وصی پدر و جد مطلقا. خواه حضانت ما در در حال حیات [ پدر ] منقطع شده بوده یا نه. به دلالت آیه (اولوا الارحام) (1) وبعض اخبار معتبره. (2) وظاهر اخلافی در مسأله نیست.

271: سؤال:

271: سؤال: زید مجنون شده، وزوجه دائمه او به قدر مقدور در خانه او توقف کرده. والحال طاقت ماندن ندارد. آیا بدون طلاق می تواند برود وفسخ نکاح کند؟ یا محتاج است به طلاق؟ واگر محتاج است به طلاق، کی مباشر طلاق می تواند شد؟ وآیا زوجه مهر خود را از مال زید می تواند بردارد یا نه؟

جواب:

جواب: هر گاه جنون قبل از عقد بوده وبه سر حدی بوده که مستغرق اوقات صلاه بوده که وقت نمازهای خود را نمیشناخته، وزن بعد از تزویج مطلع بر آن شده، بلا خلاف زوجه اختیار فسخ دارد. احتیاج به طلاق نیست. و هم چنین هر گاه اوقات نماز را میشناخته علی الاظهر الاشهر بل کادان یکون اجماعا. و هر گاه جنون بعد عقد عارض شده قبل از دخول یا بعد از دخول، پس اگر به سرحدی است که اوقات نماز را نمیشناسد پس زوجه مسلط بر فسخ است نیز بلا خلاف ظاهری. واما هر گاه اوقات نمازها را میشناسد پس اظهر واشهر این است که مسلط بر فسخ نیست وباید صبر کند. وحدیث مرسلی در فقیه وعبارت فقه الرضا بر آن دلالت دارد. (3) بلی اگر صلاح مجنون در طلاق دادن زوجه باشد، اظهر واشهر این است که ولی مجنون می تواند 2.

1- آیه 75 سوره انفال.
2- وسائل، ج15، ابواب احکام الاولاد، باب 71، ح1 - و نیز مرسله ابن ابی عمیر در تهذیب، ج2، ص238 که در وسائیل، همان باب تحت ح2 اشاره به آن کرده است.
3- وسائل، ج14، ابواب العیوب، باب 12، ح2.