جامع شتات جلد 6 صفحه 203

در آن بیابان به سر می برده؛ گاهی در نقب هائی(1) که در زیر زمین کنده شده بوده است، و گاهی در حظیر[ه] ها(2) و سنگچین ها که در آن جا بوده است.

آیا (والحال هذه) اهل قریه [ای] که نزدیک تر است به آن بیابان، منع قراء بعیده می تواند کرد (از چرانیدن گوسفند تا خاشاک آوردن آن ها از آن نقب ها و حظیره ها که از گوسفندان آن ها به عمل آمده) یا نه؟-؟

جواب:

جواب: هرگاه تاریخ بنای قریه ها معلوم باشد، و معلوم باشد که آن قریۀ اقرب، اول بنا شده است. آن چه اهل آن قریه محتاج اند به او از آن بیابان، داخل حریم آن قریه است. و دیگران را منع می توانند کرد. و آن چه زاید بر قدر حاجت آن ها است از آن بیابان، مباح است از برای همۀ مسلمانان(3)،

اهل قریۀ نزدیک، منع آن ها نمی توانند کرد. و همچنین است اگر معلوم شود که قریۀ دویّم(4)

زود تر بنا شده؛ تصرف قریۀ اول در قدر حریم آن ها صورت ندارد. و همچنین تا به آخر.

و اگر تاریخ بنا معلوم نباشد و محتمل باشد که همه را دریک دفعه بنا کرده باشند و محتمل باشد که بعضی پیش و بعضی پس بوده اند، در این وقت ظاهر این است که همه مساوی اند و ترجیح از برای هیچیک نیست و هیچیک منع دیگری نمی توانند کرد. و هیچکدام نمی توانند ادعای خصوصیت مکان معیّنی را از آن بیابان برای خود بکنند.

بلی: هرگاه طریقۀ مستمرّه بوده است که اهل قریه [ای] نزدیکترند به آن جا، آن قدرِ نزدیک به خود را (از آن بیابان) به مقدار حاجت خود متصرف بوده اند بدون معارض و