جامع شتات جلد 6 صفحه 254

1- مراد این است که آن شخص مالک «معبر نهر» است، نه فقط «حق عبور آب» دارد.

2- ای کاش دربارۀ این فتوای دوم شرح بیشتری می داد، زیرا مسئله به این راحتی نیست.

مانع غرس در زمین خودش نمی تواند شد.

29- سؤال:

29- سؤال: در کوچه ها که شارع است و نهر آب در آن جاری است، و در طرفین کوچه خانه و باغ مردم است. آیا صاحبان خانه ها و باغ ها هر یک در محاذی خانۀ خود در جنب دیوار، یا کنار نهر، غرس اشجار می توانند کرد یا نه؟-؟

جواب:

جواب: در حریم نهر غیر، بدون اذن او نمی توان غرس کرد، خصوصاً هرگاه ضرری به آب او می رسد.

و اما در جنب دیوار: پس اگر در حریم دیوار است و دیوار حریم دارد، مانع او نمی توان شد، مگر این که شاخه های او به شارع مسلمین ضرر برساند. و اگر در حریم نیست، یا دیوار حریم ندارد بل که شارع است، هرگاه از برای شارع به قدر هفت ذراع(1)

باقی مانده است و ضرر به شارع نمی رساند و به آب مردم هم ضرر نمی رساند، باکی نیست و الاّ، فلا.

30- سؤال:

30- سؤال: در بلاد شیروان و بادکوبه مکانی هست بسیار عریض و طولانی (مثل صحرای عربستان) که مکان مزبور را ما بوستان می گوئیم که نه چشمه دارد و نه قنات و نه آب جاری. و مکان مزبور نه قابل احیا است و نه تحجیر ممکن است. هر کس از جهت گوسفندان خود در آن مکان دایره احداث می نماید از سنگ و یا نی، که علف صحرای مزبوره را چرانیده شب ها گوسفندان ایشان در میان دایرۀ مزبوره (که طول و عرض آن تقریباً ده یا بیست ذراع می شود) که خوابیده باشند.

و هر کس از صاحبان اغنام که صاحب دایرۀ مزبوره می باشد به قدر یک فرسخ یا دو فرسخ از حوالی(2)

دایرۀ مزبوره قورق نموده نمی گذارد که در سه ماه زمستان احدی آمده