جامع شتات جلد 6 صفحه 91

1- در نسخه: اتصاف.

2- در نسخه: چارۀ.

3- واحدهای پول ایران: دینار--- شاهی= پنج دینار--- ده شاهی= پنجاه دینار= نصف ریال--- یک ریال= یکصد دینار--- تومان= ده ریال امروز (بهار 1390 ش) نیز همین قرار ادامه دارد لیکن دینار و شاهی فراموش شده اند. از زمان میرزا(ره) تا (1337 ش) یک عنوان دیگر نیز وجود داشته است که به هر سکّۀ «ده شاهی»، «یک پناه آباد» نیز می گفتند. زیرا سکه های ده شاهی را به فرمان عباس میرزا در قلعۀ پناه آباد واقع در آن سوی رودخانۀ ارس، ضرب می کردند. مثلاً به جای «یک ریال و نیم» می گفتند «سه پناباد».

4- در نسخه: برسد.

عام تلف بود.

و مفروض این است که آن انگور تازه بوده است، نه انباری. حال باغبان مطالبۀ قیمت اعلا (یعنی قیمت انگور کهنه در انبار مانده) را می نماید به قیمت این سال. و شریک می گوید تو قیمت انگور تازۀ عام تلف را می خواهی که «مثلِ» انگور تو تازه است نه کهنۀ انباری و نه تازۀ این سال را. آیا حق، کدام است؟

جواب:

جواب: با وجود تساوی در صنف، ظاهر این است که انباری بودن و تازه بودن، منشأ خروج از مثلیّت نمی شود. و مادامی که غاصب قیمت مثل را نداده اِعواز حاصل شد و باقی ماند تا سال دیگر، چنین نیست که حق او از اخذ مثل ساقط شده باشد، بل که باز رجوع به مثل می کند. و اِعواز مثل در این سال دوم قیمت یوم الدّفع این سال را می طلبد، نه سال سابق. این ها همه حکم انگور تالف است.

و اما حکایت ارش مویز: پس بعد مذکور می شود.

سیّم: آن قدر انگور را که شریک مویز کرده است که حال باید مویز را با ارش بدهد، آیا ملاحظۀ قیمتِ چه وقتِ انگور را باید نمود (به جهت معلوم نمودن ارش)؟ آیا ملاحظۀ اَوان قریب به اِعواز انگور تازۀ [عام](1)

تلف، می شود یا عام حاضر؟-؟ یا انگور انباری با غلاء قیمت ملاحظه می شود-؟ یا اَوانی که آن انگور را مویز کرده اند که حالِ وفور انگور بوده است در باغات-؟

جواب:

جواب: ظاهر این است که هرگاه عین مویز باقی است، همان را ردّ می کند با ارش. و ظاهر این است که ملاحظۀ همان انگوری که مویز شده را می کنند. یعنی قیمت انگور تازۀ سال مویز شدن.

و هر چند الحال تصریحی در نظرم نیست از کلام فقها به عنوان عموم، و لکن ظاهر