جامع شتات جلد 7 صفحه 122

1- در نسخه: و مهر و تملیک..

و اما از اصل آن پی و عمارت و اشجار مثمره و غیر مثمره مستحق قیمت آن ها است بقدر الحصه، نه عین آن ها. لکن هرگاه وارث بگوید: حق خود را از اعیان بگیر و ما قیمت نمی دهیم. اظهر این است که می تواند گفت.

70- سؤال:

70- سؤال: شخصی متوفی و وارث او یک برادر و سه خواهر و زوجه می باشد. شخصی به زوجۀ متوفی گفته بود که «تو با وارث زوج خود اختیار داری هر نوع خواهی رفتار کن، لکن زوج خود را بریئ الذّمه کن». و زوجه در جواب گفته که زوج خود را بریئ الذّمه کردم. در وقت تقسیم ترکه زوجه ادعای صداق خود را نموده. وارث ها مذکور می نمایند که تو زوج خود را بریئ الذّمه کردی مستحق صداق نیستی. زوجه را سخن این که «من معنی بریئ الذّمه را نیافتم و در جواب، این سخن را گفتم، منظور من از صداق نبود». در این صورت صداق به زوجه می رسد یا نه؟-؟ و زوج متوفی در حال حیات با برادر و خواهرها «جمع المال» بودند. چه باید کرد؟

جواب:

جواب: ظاهر این است که این قول زوجه در برابر سخن آن شخص، دلالت ندارد بر بریئ کردن زوج خود از حق الصداق یا سایر دیون دیگر اگر از او طلب داشته باشد. به جهت این که این شخص به او گفته است که تو با وارث زوج خود هر نحو خواهی رفتار کن لکن زوج خود را بریئ کن. و مراد او از «رفتار با وارث» مداقّه و مشاقّه در میراث و ترکه و استیفای حق خود از میراث و دیون است که متعلق ترکه می شود بعد از موت، که حق تعالی بعد از میت متعلق به مال او کرده.

پس باقی می ماند همان حق قیامتی که زوج خود را از آن بریئ می کند؛ خواه به سبب ستم و کج رفتاری و امثال آن باشد، یا به سبب تأخیر اداء حق او از صداق و دین و غیره. پس چه می شود که منظور زوجه این باشد که من در آخرت به هیچ نحو مؤاخذه از زوج خود نمی کنم هر چند به سبب صداق باشد در صورتی که ورثه به من ظلم کنند و حق