جامع شتات جلد 7 صفحه 146

1- آن چه در پی می آید یک کتاب کامل است در موضوع میراث.

2- در نسخه: مردۀ.

«مردن تنها» سبب نیست، هر چند در استحقاق به اعتبار نسب، موافقت کند با میراث. بل که این معنی موقوف است بر حقیقت وقف، [با جریان صیغۀ وقف].

اگر بگوئی که: در زوجیت هم موقوف است به جریان صیغه. و همچنین در ضمان جریره.

گوئیم که: مراد صیغه[ای] است که مقصود در آن «محض اصل ملک» باشد. و صیغۀ مزاوجت، موضوع نیست برای میراث بودن، بل که آن از لوازم اتفاقیه است به جعل شارع. و همچنین عقد ضمان جریره، محض از برای همین وضع نشده که جزء مقصود از آن باشد. و همچنین است کلام در وصیت.

و بدان که: [بعضی] فقهاء تعبیر کرده اند در عنوان کتاب، به «مواریث». و بعضی به «فرائض». و بعضی هر دو را ذکر کرده اند(1).

و غالب این است [وقتی] که «فریضه» می گویند، آن چه در قرآن ذکر شده به عنوان تفصیل، آن را می خواهند(2)؛

مثل نصف، و ثلث، و ربع، پس کسانی که گفته اند «کتاب الفرائض»، این اطلاق را مجاز کرده اند، چون مشتمل است بر ذکر فریضه هر چند حکم غیر آن هم در آن مذکور است.

و بعضی، از «فرائض» آن چه را خواسته اند که در قرآن مذکور است خواه بر سبیل تفصیل (مثل مذکورات) و خواه بر سبیل اجمال؛ مثل اعمام و اخوال، که از آیه «أُولُوا الْأَرْحامِ»(3) ثابت شده. و بنابر این «ولاء امامت» داخل فرائض نخواهد بود. و اما اگر از