جامع شتات جلد 7 صفحه 200

1- شرایع، ج 4 ص 42 ط دارالتفسیر.

اثبات می کنیم. و آن مبیّن است در مسئلۀ ذبیحه، چون اصل عدم تزکیه است. و تذکیه مشروط است به حیات، چنانچه از اخبار مستفاد می شود. و علم به حصول تذکیه بدون اعتبار حیات مستقره، حاصل نمی شود. و اما در ما نحن فیه نصّی نیست بر اعتبار حیات، تا ما آن را حقیقت دانیم در مستقرّه. بل که آن چه از اخبار مستفاد می شود کفایت حرکت است. و از صحیحۀ ربعی از حضرت صادق(علیه السلام) ظاهر می شود کفایت مطلق حرکت؛ «قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی الْمَنْفُوسِ إِذَا تَحَرَّکَ وَرِثَ أَنَّهُ رُبَّمَا کَانَ أَخْرَس»(1). و لکن روایت او (که حسن کالصحیح است به ابراهیم بن هاشم) مقیِّد آن است: «قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) یَقُولُ فِی السِّقْطِ إِذَا سَقَطَ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ فَتَحَرَّکَ تَحَرُّکاً بَیِّناً یَرِثُ وَ یُورَثُ فَإِنَّهُ رُبَّمَا کَانَ أَخْرَس»(2). و صحیح، ابی بصیر(3)

نیز به همین مضمون است و همچنین غیر این ها.

و اما اخباری که دلالت دارد بر اشتراط «استهلال»؛ یعنی فریاد کردن نزد ولادت، مثل صحیحۀ عبد الله بن سنان (که در زیادات باب صلاۀ اموات تهذیب مذکور است): عن ابی عبد الله علیه السلام «قَالَ لَا یُصَلَّی عَلَی الْمَنْفُوسِ وَ هُوَ الْمَوْلُودُ الَّذِی لَمْ یَسْتَهِلَّ وَ لَمْ یَصِحْ وَ لَمْ یُوَرَّثْ مِنَ الدِّیَهِ وَ لَا مِنْ غَیْرِهَا فَإِذَا اسْتَهَلَّ فَصَلِّ عَلَیْهِ وَ وَرِّثْه»(4). و در کتاب استبصار به جای «والدیه و لا من غیر هما»، «[من الدیۀ] و غیرها» است(5).

اظهر این است که در تهذیب سهو شده، به قرینۀ اخبار دیگر مثل روایت سکونی در آخر کتاب صلاۀ