جامع شتات جلد 7 صفحه 25

1- یعنی مشتبه بودن تقدم موت یکی بر دیگری.

و هرگاه این پسر از شوهر دیگر باشد، میراث او به جدّه اش می رسد.

و هرگاه ثابت شود که پسر پیش از مادر مرده، نصف مال زینب به شوهر می رسد و نصف دیگر به مادرش به فرض و ردّ. والله العالم.

17- سؤال:

17- سؤال: مردی دو زن داشته و از یک زن پسری داشته و از دیگری دختری. اول مرد فوت می شود. و بعد از آن مادر دختر فوت می شود، و دختر شوهر می کند و دختری به هم می رساند. و در این بین شوهر آن دختر او را به سفر می برد و در آن سفر آن دختر را اسیر می کنند و مدتی در بلاد غربت بوده تا فوت شده. و معلوم نیست که اولاد دیگر به هم رسانده یا نه. و این دختری که در این جا از او مانده بود هم فوت شده و از او فرزندی مانده و آن زن دیگر که مادر پسر بود در سال قحط و غلا که اکثر مردم کاشان از گرسنگی مردند، آن مادر و پسر را در زیر لحاف مرده یافتند در خانه که مسکن آن ها بود. و تقدم و تاخر موت مادر و فرزند هم معلوم نیست. و خانۀ مسکن که در آن مرده اند معلوم نیست که از زوج یا زوجتان یا احدهما یا ولدهما بوده است. الحال این خانه مال کیست شرعاً؟ و حکم آن چه چیز است؟

جواب:

جواب: بدان که مشهور و معروف از مذهب اصحاب، این است که «ید» یا «تصرّف» مانند خراب کردن و تعمیر کردن و غرس اشجار و امثال آن، علامت ملک است. و ظاهر این است که جواز شهادت بر ملک به مجرّد «ید متصرفه» می توان اکتفا کرد، چنان که مشهور میان علما است. بل که خلافی نیافتیم. و اشکال صاحب کفایه، ضعیف است. و ظاهر کلام محقق در شرایع اجماع است بر آن. چون گفته است شکی در این نیست و بعد از آن نقل خلاف و اشکال در «ید خالی از تصرف» کرده. و از صریح شیخ در خلاف