جامع شتات جلد 7 صفحه 75

1- وسائل، ابواب میراث الابوین والاولاد، ب 7 و 8 و 19 و ابواب میراث الاخوۀ و الاجداد، ب 1 ح 5.

2- عبارت نسخه: تساوی مرتبه کنند باینکه من یعنی که گویند.

حکم آن به چه نحو خواهد بود؟ و چنانچه طرفین را بیّنه باشد، آیا تعارض می شود و بینتین ساقط می شوند یا احدهما را ترجیح باید داد؟-؟ و کدامیک را مقدم می باید داشت؟

جواب:

جواب: چون اصل عد م انتقال مال است به وارث الاّ به ثبوت عدم وجود اقرب از او، و در این مقام که آن ولد مجنون سخن نمی گوید و سخن او معتبر نیست، پس ادعای برادر زاده ها وراثت را کافی نیست در حکم به توریث آن ها. زیرا که آن موقوف است بر عدم منازع. و اگر چه آن مجنون بالفعل منازع نیست لکن منازع بالقوّه است.

پس هرگاه ولی او منحصر در حاکم است و خواهد تقسیم ترکه کند و امر مردد است مابین این که مجنون وارث باشد لا غیر، یا همه(1)

در مرتبۀ مساوی باشند. چنان که برادر زاده ها ادعا می کنند، در صورت عدم بیّنه مناصی به غیر قرعه نیست. پس دو قرعه را باید گرفت: یکی این که مجنون ولد خواهرِ مادری متوفاۀ است. و یکی این که از خواهر پدری است. هرگاه به اسم خواهر مادری بر آید، میراث مختصّ اوست، و الاّ همه در مرتبۀ واحده خواهند بود در میراث و حق خود را کما فرض الله می برند.

و همچنین است حال هرگاه مجنون ولیّ شرعی داشته باشد و ادعای اختصاص کند به او، به طریق اولی.

و اما در صورتی که بیّنه در میان باشد: پس اگر بیّنه از یک طرف است، حکم به مقتضای آن می شود. هرگاه از دو طرف باشد و تعادل باشد و مرجحی از برای بیّنات نباشد (از راه اَعدلیّت و اکثریت و مثل آن)، باز رجوع به قرعه می شود. و بالذّات احد بیّنتین را مرجحی در این مقام بر دیگری نیست، هر چند برادر زاده ها بگویند که «مادر مجنون دیگر[ی] است غیر مادر متوفاۀ». که سخن ایشان مستلزم خلاف اصل است که تعدد زوجات باشد، و بیّنۀ ولیّ مجنون نفی آن را می کند و می گوید «مادر او از مادر متوفاۀ