جامع شتات جلد 8 صفحه 104

1- در نسخه: نقصش.

قبل این اعتراف به مبایعه کرده و الحال ادعای فساد می کند، باید اثبات کند. و الاّ عمرو باید صحت را اثبات کند (1).

54- سؤال:

54- سؤال: هرگاه زید از عمرو طلب داشته، و بدون «محصّل گرفتن از حاکم (2)» نتواند گرفت. و هرگاه محصّلی بیاورد باعث تزلزل عیال و اقوام عمرو می شود. آیا با وجود این، زید می تواند که به اعانت محصّل طلب خود را بگیرد، یا نه؟-؟

جواب:

جواب: هرگاه ممکن باشد رجوع به حاکم شرع مستقل (3)، جایز نیست رجوع به حاکم عرف. و هرگاه ممکن نباشد، یا سخن حاکم شرع، مطاع نباشد، جایز است استعانت از حاکم به شرطی که معصیتی دیگر لازم نیاید که او باعث اعانت بر آن باشد. مثل این که حاکم عرف با جهالت حق و استحقاق، بگیرد. یا باید که «خدمتانه» (4) از آن شخص بگیرد. پس هرگاه حاکم هم علم دارد به استحقاق، و خدمتانه را هم از خود می دهد، شاید که جایز باشد.

55- سؤال:

55- سؤال: زید با عمرو دعوی دارد. آیا زید مدعی، تسلّط دارد که عمرو را هر کجا