جامع شتات جلد 8 صفحه 125

1- این سطرها که در نسخه درشت و پر رنگ نوشته شده، یا از منشی خود میرزا(ره) است که استفتائات را زیر نظر او، جمع و تنظیم می کرده، و یا از نسخه بردار است.

2- در نسخه: اهل.

3- در نسخه: به عنوان نسخه بدل، علم غیر، آمده است.

کافی است یا نه؟-؟ صورت مسئله را بیان فرمایند. خلاصۀ سؤال این که: در صورت حیات زید احتمال هبه و ابراء می رفت، سدّ آن احتمال به چه نحو باید بشود.

جواب:

جواب: ظاهر این است که آن احتمال به «قسم نفی العلم بابراء» رفع می شود. زیرا که «علّت مستفاده» از حدیث دالّ بر «قسم استظهاری» مستفاد می شود که اگر میّت را زبانی می بود می گفت که تو علم داری که من داده ام، یا زوجه مرا بریئ کرده. و بر این «دعوی تقدیری» (1) با عدم بیّنه، امری متصور نیست به غیر قسم نفی العلم.

70- سؤال:

70- سؤال: ورثۀ زید از ورثۀ عمرو ادعا می نمایند که مورث ما مبلغ معینی از مورث شما، صاحب طلب است و حق او به او نرسیده. آیا ثبوت طلب مزبور در زمان سابق، و حلف مدعی بر بقاء آن و عدم ابراء و هبۀ مورث ایشان، کافی است در اخذ طلب مزبور یا نه؟-؟

جواب:

جواب: هرگاه بیّنه بر اثبات طلب چنان شهادت بدهد که مستوعب زمان موت بشود (و لو بالاستصحاب) مطلب ثابت می شود. و قسم استظهاری غالباً بر نفی العلم می شود، چون «قسم بر فعل غیر» است. و اگر فرض شود امکان «قسم بتّ»، البتّه انفع خواهد بود.

71- سؤال:

71- سؤال: زید مشغول تحصیل علوم دینیّه بوده و مبلغ معیّنی به والد خود داده که از منفعت آن معاش خود را بگذراند [تا] به اطمینان مشغول تحصیل گردد. و والد زید قرار داده که هر ساله دو عشر از منفعت به زید به جهت گذران معاش بدهد. و نظر به عدم ربا فی مابین ولد و والد، معاملۀ شرعی ننموده. هرگاه هر ساله منافع گرفته شده باشد به اعتقاد این که ربا در این مقام متحقق نمی شود، آیا والد زید می تواند این منافعی که در عرض این مدت به این نیت به زید داده، از اصل محسوب نماید یا نه؟-؟

جواب:

جواب: نمی تواند، بل که باید تمام مال فرزند را به او بدهد.